HEN PHẾ QUẢN

(Trích trong ‘Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn Lượng, Trung Quốc)

Lý X, nữ, 21 tuổi, 3 năn trước bị cảm kéo dài hơn một tháng mới khỏi. Sau khi khỏi, vẫn cảm thấy tức ngực, họng không thông. Lúc đó, không được điều trị dứt điểm, sau đó sinh suyễn. Mỗi năm  đến  kỳ  xuân sang hè, sau khi tức giận, bực bội là bệnh lại càng thêm nặng, khi lên cơn hen, không nằm thẳng trên giường được, ho ra đờm không nhiều, đã dùng nhiều cách điều trị  mà vẫn không dứt được cơn hen. Khi đã qua cuối xuân, đầu hè hoặc khi hết tức giận, bực bội thì các triệu chứng tự giảm hết. Lần này cơn hen đã kéo dài 5 ngày, do bực tức chuyện gia đình mà tái phát. Họng có tiếng đờm khò khè, suyễn, khó thở, không nằm được, ngực tức, bụng đầy, không muốn ăn uống, mạch Hoãn, Huyền, có lực, lưỡi nhạt, rêu lưỡi mỏng.

Chẩn đoán : Can khí uất kết, khí cơ không được điều hòa, tạo thành khí nghịch không giáng được, dâng khí lên thành suyễn.

Điều trị: Giải uất, tiết nhiệt, điều Can, giáng nghịch. Cho uống bài Ngũ Ma Ẩm hợp với bài Tứ Nghịch Tán Gia Giảm :

Cam thảo          6g                     Hoàng liên         9g  Ô dược                   10g      

Chỉ xác             12g                   Mộc hương       6g Trầm hương 6g

Đại bạch           12g                   Nhục quế          4g   Sài hồ                    12g      

Hàng thược       20g

Đem Hoàng liên và Hàng thược sắc trước, lấy nước, sau đó dùng ngày nước thuốc này, xay những vị khác còn lại cho thật nhỏ. Rồi lại đem tất cả, sắc nhỏ lửa, lấy nước. Mỗi ngày uống một thang, chia làm bốn lần.

Sau khi uống một tuần, bệnh đỡ, cơn tái phát nhẹï đi, thời gian lên cơn ngắn lại, hết tức ngực, hết nấc. Tiếp tục cho dùng bài này, thêm Xạ can 10g, cùng đem sắc với Hàng thược, Hoàng liên, rồi xay với các vị khác. Uống được hơn một tháng, bệnh khỏi hẳn.

Hen suyễn là do sự bất thường của việc thăng giáng ra vào của khí gây ra. Người bệnh lúc thường là người khỏe mạnh, không có biểu hiện hư khí, vì vậy cho dùng bài Ngũ Ma Ẩm để điều khí giáng  nghịch, làm thông đạt khí cơ. Dùng bài Tứ Nghịch Tán để sơ Can, giải uất, điều hòa Can Vị, làm cho trên dưới điều hòa, khí cơ không bị trở ngại. Không trị suyễn  mà suyễn phải lui. Hai bài này không phải chủ trương trị suyễn nhưng khi dùng kết hợp lại tác dụng vào đúng cơ chế sinh bệnh, bản chất là trị căn nguyên mà khỏi chứng bệnh.

Dùng nước sắc Hàng thược, Hoàng liên để xay các vị còn lại là vì các vị thuốc này hàm chứa nhiều khí vị, xay ra sẽ thu được đầy đủ khí vị, không làm mất đi tí nào.  Sau đó, đun sắc nhỏ lửa làm cho khí vị thuần hòa, phát huy được đầy đủ tác dụng của các vị thuốc. Phương pháp xay thuốc thường bị người sau xem nhẹ, thầy thuốc cần phải nghiên cứu kỹ nguyên lý chế thuốc để hiểu ý của người xưa khi xây dựng làm thuốc”.

HEN PHẾ QUẢN

(Trích trong sách ‘Châm Cứu Lâm Chứng Thực Nghiệm’  của Tôn Học Quyền)

Bệnh nhân Ngưu, nữ,  56 tuổi, nông dân, nhập điều trị ngoại trú ngày 21/11/1969.

Bệnh  nhân trước đây có những cơn hen kịch phát tái diễn khoảng 4 năm và đã được điều trị bằng Ephedrine, Aminophỵlline, Sulfaminidine khi lên cơn. Lần này cô phải đến khám là vì đột ngột khó thở, xanh tím kéo dài 6 giờ. Khám thấy môi và mặt xanh tím, miệng há và rút vai, thở hổn hển, khò khè trong hai phổi. Chẩn đoán là hen phế quản.

Điều trị: Dùng kim dài ba thốn châm xiên góc 12o từ huyệt Phong môn xuyên đến huyệt Quyết âm du, nâng lên (đề), đẩy xuống (án) vàvê kim một lúc. Châm một bên sau đó bên kia, rồi giác các huyệt đã châm khoảng 10 - 15 phút.

Sau đó khó thở giảm một cách rõ rệt. 6 giờ sau, sau một lần điều trị nữa, tiếng rít cũng đã giảm nhiều. Hôm sau, bệnh nhân đã trở nên khỏe hơn, có thể ngủ nằm ngửa và cơn khó thở đã dịu xuống. Khám nghiệm cơ thể: lồng ngực bình thường ngoại trừ âm thở hơi thô ở phổi phải.

Châm trị như cũ,  bệnh khỏi hoàn toàn. Tiếp tục điều trị thêm để củng cố hiệu quả chữa bệnh.

Bệnh  nhân Trang, nữ,  47 tuổi, nông dân, công nhân, nhập điều trị ngoại trú ngày 01/03/1967.

Bệnh  nhân có những cơn hen kịch phát khoảng 5 năm gây ra bởi thuốc trừ sâu. Mỗi năm 2- 3 cơn, thường xẩy ra vào những tháng mùa thu và mùa đông, cơn này đã kéo dài ba ngày và điều trị không kết quả. Khi khám nghiệm, bệnh nhân há miệng và rút vai, ho rít dữ dội, thở hổn hển, xanh tím môi và khó thở, đờm khò khè. Chẩn đoán là hen phế quản.

Dùng kim dài ba thốn châm xiên góc 12o từ huyệt Phong môn xuyên đến huyệt Quyết âm du, nâng lên (đề), đẩy xuống (án) vàvê kim một lúc. Châm một bên sau đó bên kia, rồi giác các huyệt đã châm khoảng 10 - 15 phút. Châm như trên năm lần, các triệu chứng giảm và hai năm sau vẫn không tái phát.