SINH XONG BỊ PHỤC NHIỆT

(Y án của Tiêu Trác Như, trích trong ‘Toàn Quốc Danh Y Nghiệm Án’, Trung Quốc)

Đặng 24 tuổi, sinh non, sinh xong bị phục nhiệt, đã chữa  thuốc, không khỏi. Xem các thuốc đã chữa thấy trái với bệnh, bệnh tình bước vào giai đoạn nguy hiểm, người chồng hốt hoảng đến xin tôi chữa. Khám thấy mình rất nóng, nhiều mồ hôi, bụng dưới căng cứng mà đau, ấn vào đau không chịu nổi, đại tiểu tiện thì không thông, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng, mạch Huyền Sác. Như  vậy là bệnh do huyết ứ lưu chứa bên trong gây ra.

Điều trị: Đáng lẽ phải dùng bài Đào Nhân Thừa Khí  Thang, nhưng vì bệnh lâu ngày, sức chịu đựng không nổi, nên tôi đổi dùng bài Tứ Vật, bỏ Địa hoàng, thêm Đào nhân, Hồng hoa, Nhục quế, Đại hoàng (sao giấm) để thông hạ chậm chậm.

Quy vĩ               6g         Đào nhân          8g

Nhục quế          2g         Xích thược        12

Hồng hoa          4g         Đại hoàng          6g        

Xuyên khung (sao giấm)             4g

Sắc uống. Uống 1 thang đại tiện ra phân đen  rất nhiều, giảm đau đến 7 - 8 phần. Uống tiếp l thang nữa, khỏi bệnh.

Theo Vương Mạnh Anh, nhiệt nhập vào phần huyết (huyết thất ) có 3 chứng:

+ Vừa mới bắt đầu có kinh mà bị nhiệt tà hãm vào rồi kết lại làm cho kinh không ra tiếp, phải phá huyết kết.

+ Vừa hết kinh  mà tà khí nhân lúc đường huyết còn hở, xâm nhập vào, nên dùng cách dưỡng vinh, thanh nhiệt.

+ Nhiệt tà truyền vào phần dinh (vinh) khiến cho huyết chạy bậy (bức huyết vọng hành ), gây ra chứng chưa đến kinh kỳ mà đã hành kinh. Phải thanh nhiệt, an dinh.

Bệnh này do nhiệt nhập vào huyết thất, hợp với ứ nhiệt. Phép trị  phải hoạt huyết, thông lạc.

Xử phuơng: dùng bài Tứ Vật Gia Giảm như trên , rõ ràng là hoà hoãn hơn so với bài Đào Nhân Thừa Khí  Thang. Tuy nhiên, 4 vị Đào, Hồng, Quế, Quân (Đại hoàng) cũng có sức thông ứ, do đó, vẫn công hiệu.