ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA TÁI PHÁT SỎI THẬN BẰNG ĐÔNG Y

A/Nguyên nhân và điều kiện thuận lợi gây bệnh :

Sỏi đường tiết niệu nói chung, sỏi thận nói riêng là một bệnh phổ biến ở nước ta. Các điều kiện thuận lợi cho việc hình thành sỏi là do uống ít nước, ứ trệ nước tiểu, nhiễm trùng tiểu hay thay đổi độ pH nước tiểu.

Theo Đông y, sỏi tiết niệu được gọi là thạch lâm, nguyên nhân là do ăn nhiều thức ăn cay nóng thường ngày hóa sinh thấp nhiệt, uất kết lâu ngày rồi dồn xuống bàng quang làm cho khí hóa trì trệ không thông hoặc do phòng sự quá độ, thận âm hao tổn, âm hư hỏa động ảnh hưởng đến tác động khí hóa của bàng quang làm cho tạp chất nước tiểu kết lại mà thành.

B/Triệu chứng và điều trị sỏi thận theo Tây y :

Tùy theo thành phần hóa học, người ta thấy loại sỏi có calci (calci phosphate, calci oxalat hoặc hỗn hợp ) và sỏi không có calci như acid uric, systin.

Tùy theo vị trí của sỏi có : sỏi thận, sỏi niệu quản và sỏi bàng quang. Chẩn đoán xác định sỏi tiết niệu chủ yếu dựa vào siêu âm hoặc chụp XQ.

Những viên sỏi nhỏ có thể tự ra ngoài theo nước tiểu. Những viên sỏi to nếu không được điều trị lâu ngày sẽ phát triển to chèn ép vào các đài bể thận gây hủy hoại thận, biến chứng  nhiễm trùng có thể gây suy thận cấp hoặc dẫn đến suy thận mãn rất nguy hiểm.

Triệu chứng thường gặp của sỏi tiết niệu là : đau, tức nặng vùng thắt lưng, cơn đau quặn thận, đái ra máu, đái buốt, đái đục, có thể có sốt, nếu để lâu ngày sẽ có biểu hiện ứ nước, ứ mủ ở thận, đái ít, vô niệu gây suy thận cấp hay mãn.

Điều trị nội khoa cơ bản là giảm đau, chống viêm nhiễm, điều chỉnh chế độ ăn uống và vận động hợp lý.

Điều trị ngoại khoa hiện nay cũng khá hiệu quả là tán sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi ( hiệu quả 90% đối với sỏi có đường kính 3-4 cm), tuy nhiên nhược điểm của phương pháp này là không chữa được tận gốc nên sỏi dễ tái phát

C/Chữa sỏi thận bằng Đông y

Đông y có nhiều vị thuốc, bài thuốc quý để chữa sỏi thận. Tuy nhiên Đông y thường chữa được những sỏi có kích thước nhỏ dưới 7mm và hiệu quả còn tùy vào cơ địa của từng người. Nếu sỏi có kích thước lớn trên 7mm, thì cần phải nghiên cứu can thiệp ngoại khoa.

Các vị thuốc Đông y chữa sỏi thận gồm :

Kim tiền thảo có tác dụng thanh nhiệt lợi tiểu, dùng chữa sỏi thận, sỏi mật, bí tiểu, phù thũng, vàng da…sắc uống mỗi ngày 10-30g.

Trạch tả (Mã đề nước) có tác dụng lợi niệu, tiêu phù, thông lâm dùng chữa sỏi thận, bí tiểu, đái ra máu..liều dùng 6-12g/ngày

Rễ dứa dại có tác dụng thông tiểu, chữa sỏi thận ngày sắc uống 6-12g rễ phơi khô

Râu mèo có tác dụng lợi tiểu, chữa sỏi thận, sỏi mật, viêm thận cấp, bí tiểu, phù thũng… ngày uống 8-12g (nấu với 500ml nước chia làm 2-3 lần uống trong ngày) hoặc rễ tranh, râu bắp cũng có tác dụng như trên, ngày sắc uống 12-24g.

Ngoài ra dân gian còn có một vài vị thuốc chữa sỏi thận như :

Quả chuối hột (còn gọi là chuối chát) : chọn chuối thật chin, lấy hạt phơi khô, tán nhỏ nấu lấy nước uống. Cho 7 muỗng café bột hạt chuối vào 2 lít nước đun nhỏ lửa cho còn khoảng 2/3 là được, có thể uống thay nước hàng ngày trong 2-3 tháng liền, cho kết quả khá tốt.

Hoa quỳnh (theo nghiên cứu của DS Phan Đức Bình dịch chiết từ hoa quỳnh có thể làm tan sỏi và trị chứng đái tháo đường). Hoa quỳnh thu hái lúc mới nở, để tươi hay phơi, thái nhỏ, tẩm mật, sao vàng. Liều dùng 20-30g sắc với 200ml nước còn 50ml.

Trái thơm nướng phèn chua : nướng một trái thơm bỏ thêm phèn chua vào giữa trái (khoảng 5g phèn chua), sau đó vắt nước uống, dùng trong 3 lần tuy nhiên cách này chỉ là kinh nghiệm dân gian, chưa được kiểm chứng và thống kê nên chúng tôi chưa thể đánh giá được mức độ hiệu quả, và không thể trả lời được là có độc hay không khi ta dùng như thế chỉ lưu ý là nên thận trọng dùng và phải có ý kiến của BS chuyên khoa, đặc biệt là những người có tiền căn viêm loét dạ dày vì độ chua của thơm

Trong Đông y, tùy thể bệnh thấp nhiệt hay thận hư mà có các phương thuốc khác nhau, quí vị nên đến những lương y, bác sĩ có kinh nghiệm để thăm khám và có được một phương pháp điều trị tốt nhất cho riêng mình.

D/Phòng tái phát và chế độ ăn uống:

Điều quan trọng nhất sau khi điều trị thành công sỏi thận là đề phòng tái phát, sau 10 năm tỷ lệ tái phát ở nam là 50%, còn ở nữ là 30%.

Để đề phòng tái phát truớc tiên là bệnh nhân cần uống nhiều nước (1,5-2lít/ngày), ăn nhiều rau và hoa quả tươi, giảm ăn thịt các loại nên ăn nhiều cá, nên ăn nhiều thực phẩm giàu VitA, VitE, VitB1, MgB6 như cà rốt, khoai tây, bí đỏ, gan bò vì có tác dụng bảo vệ niêm mạc niệu đạo và ngăn cản việc tạo sỏi, thận trọng khi dùng VitD, đặc biệt là VitC với người có sỏi Oxalat

Với người có sỏi Canxi tránh ăn phomat, tôm,cua, nghêu, sò, ốc, hến, hạn chế ăn mặn.

Với người có sỏi acid uric cần kiêng ăn các thực phẩm giàu chất purin như phủ tạng động vật, rượu, bia…nên có chế độ ăn giàu chất kiềm như uống nhiều sữa ít đường, ăn nhiều rau xanh, trái cây.

Với người có sỏi Oxalat cần hạn chế các loại đậu, bí đao, cần tây, nho, mận, rau dền, rau muống, sôcola, nước trà, rau sống.

Cuối cùng là phải có một chế độ tập luyện thể dục đều đặn, vừa sức và khi xuất hiện các triệu chứng như đau lưng, đái buốt, đái dắt cần nên khám sớm ở các cơ sở y tế để điều trị kịp thời.