ĐÔNG Y VỚI HUYẾT ÁP THẤP

Đông y không có bệnh danh về Huyết áp – bởi vì cách đây hàng ngàn năm chưa có máy đo huyết áp. Nhờ máy đó huyết áp thầy thuốc biết được chỉ số huyết áp. Huyết áp là áp lực của máu vào thành mạch máu. Qua tổng kết của các nhà Khoa học y học qui định khi tim bóp là huyết áp tối đa (thì tâm thu) khi tim dãn (thì tâm trương) là huyết áp tối thiểu. Nếu chỉ số huyết áp tâm thu trên 130 là cao. Nếu chỉ số huyết áp tâm trương dưới 70 là thấp. Huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương thường từ 100 đến 120 số tối thiểu: 80 đến 70 là bình thường. Vậy nói Huyết áp thấp ở tuổi thanh niên trở lên Huyết áp tối đa dưới 90, Huyết áp tối thiểu dưới 70 mmHg

Đông y khám bệnh qua 4 bước (gọi là tứ chuẩn)

-Vọng là nhìn thần sắc và hình dáng người bệnh, người thấp huyết áp thường: da xanh, dáng mệt mỏi, lưỡi nhiệt liệu _ môi nhợt.

-Văn là nghe ngửi: tiếng nói cơ thể nhỏ, yếu hơi thở bình thường hoặc hôi

-Vấn là hỏi bệnh:

            +Người bệnh đổi tư thế dễ chóng mặt hoa mắt.

            +Đau lưng cổ gáy, sợ lạnh, dễ ra mồ hôi. Có thể hồi hộp, mất ngủ, có thể sa trực tràng, sa tử cung.

Những người có triệu chứng trên thường đến sau giai đoạn ốm kéo dài, hoặc ỉa chảy mất nước, hoặc nhiễm độc nôn mửa nhiều, hoặc có các bệnh đường tiêu hóa, làm cho ăn kém, chán ăn bệnh đường hô hấp như: họng viêm mũi xoang hoặc bệnh ở tim mạch, bệnh ở thận . . .Khi hỏi người bệnh thấy thuốc sẽ tìm được nguyên nhân.

-Thiết là sờ = sờ da thường lạnh ẩm

Xem mạch: mạch trầm nhược, hay trầm tế

*Đông y chia chứng bệnh này làm 4 thể. Tùy triệu chứng mỗi loại bệnh mà có thuốc khác nhau

1/Tỳ khí hư:

            -Ăn kém, dễ ỉa chảy, phân thường nát

            -Cơ nhẽo, chân tay lạnh, mạch trầm

Bài thuốc dùng: Hương sa lục quân gia giảm

            Cát lâm sâm 12, Thêm mạch môn 12

            Hoàng kỳ 20, Phá cổ chi 12

            Bạch linh 16, Nhục đậu 8

            Bạch truật 16, Hoài sơn 16

            Mộc hương 12, Cam thảo 6

            Sa nhân 12, Nhục quế 8

Hoặc bài bổ trung ích khí

2/Tâm tỳ khí hư:

-Người bệnh có biểu hiện: hồi hộp, ngủ mê, ăn kém, người mệt mỏi, ngại hoạt động.

-Đổi tư thế dễ chóng mặt, có thể sa trực tràng, tử cung, mạch trầm nhược

Có thể dùng bài

            Hoàng kỳ 20g, Quế chi 12

            Bạch truật 16, Bạch thược 12

            Can khương 8, Táo nhân 12

            Nhục quế 8, Bá tử nhân 12

            Đương qui 12, Cam thảo 6

            Đang sâm 16 , Sắc uống.

3/Tỳ thận dương hư.

Váng đầu, ù tai, ngủ kém. Đau mỏi lưng gối chân tay lạnh, sợ lạnh, di tinh, tiểu đêm, lưỡi nhợt, mạch trầm nhược.

Thuốc: Chân vũ thang

Sâm tốt 12, Liên thục 20, Hà thủ ô 20

Bạch linh 6, Đại táo 16

Bạch truật 16, Bá tử nhân 8

Bạch thược 12, Kỷ tử 12

Sinh khương 3 lát, Táo nhân 10g

            Sắc uống ngày 1 thang

4/Khí âm lưỡng hư

Đau đầu, chóng mặt, họng kho khát, mạch tế sắc

Thuốc: Sinh mạch tán

            Nhân sâm 12, Hoàng kỳ 16

            Mạch môn 12, Đương qui 12

            Ngũ vị 8, Kỷ tử 12g

            Hoàng tinh 16, Nhục quế 8

            Sắc uống ngày 1 thang

Huyết áp thấp với các thể trên đều thuộc hư chứng – Khi huyết áp quá thấp, mạch nhanh nhỏ khó thấy. Huyết áp tối đa dưới 60 mmHg là tình trạng trụy mạch phải cấp cứu. Phải phối hợp với tân dược, truyền máu hay truyền dịch. Đông dược có thể thêm nhân sâm, phụ tử chế.

Phòng bệnh:

-Ta trở lại khái niệm Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch máu. Áp lực này phụ thuộc vào 4 yếu tố:

            +Một là sức co bóp tim

            Tim có bóp yếu thì huyết áp thấp

            +Hai là khối lượng tuần hoàn – bình thường mỗi người trưởng thành có từ 4 đến 5 lít máu. Nếu khối lượng này dưới 4 lít huyết áp sẽ thấp.

            +Ba là độ quánh hay độ nhớt của máu: đó là các thành phần có trong dòng máu: Đạm, đường, mỡ, muối, khoáng, vitamin, tế bào máu (Hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu) Nội tiết tố … Các chất này giảm, làm huyết áp giảm đặc biệt là khi dòng máu thiếu đạm, đường, mỡ, thiếu tế bào máu.

            +Yếu tố thứ 4 là sức cản ngoại vi là chỉ sự đàn hồi của thành mạch.

Do vậy phòng huyết áp thấp là tập thể dục cho tim co bóp đều. Ăn uống đủ lượng nước và chất ăn hàng ngày – Uống không đủ nước khối lượng tuần hoàn sẽ thấp – các nghễ gây ra mồ hôi nhiều hay – bệnh gây nôn mửa, ỉa chảy – có thể phải uống nhiều nước hơn người thường – chú ý ăn các loại hoa quả có nhiều nước.

Uống nước chè, café gây mất ngủ chưa chắc đã tốt cho người huyết áp thấp.