Rối loạn trầm cảm trong môi trường làm việc

Trầm cảm không phải là sự yếu ớt, lười biếng mà là một rối loạn y khoa cần điều trị. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Ngân hàng thế giới (WB), mỗi năm người ta tiêu tốn khoảng 240 tỷ USD để điều trị chứng trầm cảm và các rối loạn liên quan… Trong môi trường làm việc, tại thời điểm bất kỳ có khoảng 20% nhân viên bị trầm cảm. Rối loạn trầm cảm có thể nhận thấy ở mọi ngành nghề và mọi nhân viên, không phân biệt cương vị hay cấp bậc. Trầm cảm ảnh hưởng đến năng suất lao động, khả năng phán đoán và giao tiếp. Nhân viên bị trầm cảm không thể tập trung và chú ý đúng mức vào công việc, không thể phán đoán và ra quyết định nhanh chóng… Từ đó dễ dẫn đến tai nạn lao động và gây ra nhiều thiệt hại. Đáng lưu ý là có khoảng 1/3 số nhân viên bị trầm cảm có thể lạm dụng rượu hay thuốc an thần. Trong thời đại kinh tế tri thức ngày nay, các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là những công ty kỹ thuật cao phải dựa chủ yếu vào năng lực tinh thần của mỗi nhân viên để giải quyết các yêu cầu của khách hàng. Do đó vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm thần cho nhân viên ngày càng trở nên quan trọng, vì có thể ảnh hưởng nhiều đến khả năng cạnh tranh của công ty trên thương trường.

I/ TÁC ĐỘNG VỀ MẶT KINH TẾ CỦA TRẦM CẢM Một nghiên cứu vào năm 1993 ở Mỹ cho biết chi phí trực tiếp và gián tiếp cho rối loạn trầm cảm vào khoảng 43,7 tỷ USD. Trong đó, chi phí trực tiếp là 29%, bao gồm 19% là chi phí nhập viện, 7% là chi phí điều trị ngoại trú và 3% là chi phí thuốc men; Còn chi phí gián tiếp lên đến 71%, bao gồm 27% là do nghỉ việc (6 triệu ngày công/năm), 27% do giảm năng suất lao động và 17% là thiệt hại do tự tử. Chỉ tính riêng 2 khoản nghỉ việc và giảm năng suất lao động, số tiền tiêu tốn đã lên đến khoảng 24 tỷ USD/năm. Về cá nhân người bị rối loạn trầm cảm, nếu không được điều trị, chất lượng các mối quan hệ xã hội của họ có thể giảm sút. Trong dân số bình thường, trung bình có khoảng 19% phàn nàn về tình trạng sức khỏe kém, nhưng ở bệnh nhân trầm cảm con số này tăng gấp 2,5 lần và trong cùng một khoảng thời gian làm việc thì số ngày nghỉ do mất sức lao động ở bệnh nhân trầm cảm cao gấp 5 lần. Bệnh nhân trầm cảm ít hoạt động, thường nằm suốt ngày; theo nghiên cứu trên thì có khoảng 38% bệnh nhân trầm cảm bị giới hạn lâu dài các hoạt động thường ngày và 30% giảm hoạt động so với khoảng 2 tuần trước đó. Ngoài ra, tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân trầm cảm cũng tăng cao và thường được biết là do tự tử hoặc gặp tai nạn. Đặc biệt, ở bệnh nhân rối loạn trầm cảm trên 55 tuổi, tỷ lệ tử vong trong vòng 15 tháng kế giai đoạn bệnh cao gấp 4 lần so với nhóm người cùng tuổi không bị trầm cảm; và có đến 15% bệnh nhân trầm cảm phải nhập viện để điều trị đã tử vong do tự tử.

 II/ CHẨN ĐOÁN BỆNH Một số triệu chứng giúp chẩn đoán rối loạn trầm cảm: 1. Luôn cảm thấy buồn rầu hoặc có tâm trạng “trống rỗng”. 2. Mất quan tâm hay hứng thú đối với các hoạt động thường ngày. 3. Cảm thấy mệt mỏi, chậm chạp hay mất hết sức lực. 4. Rối loạn giấc ngủ. 5. Rối loạn ăn uống. 6. Khó khăn khi tập trung chú ý, khi cần nhớ lại một vấn đề nào đó hoặc ra quyết định. 7. Cảm giác tuyệt vọng, bi quan. 8. Cảm giác có tội, vô giá trị hay không ai có thể giúp đỡ. 9. Ý nghĩ về cái chết hoặc tự tử, hành vi tự tử. 10. Dễ bị kích thích. 11. Khóc nhiều. 12. Đau nhức kéo dài ở nhiều nơi trên cơ thể mà không có nguyên nhân rõ ràng. Nếu có 5 hoặc nhiều hơn các triệu chứng trên liên tục hơn 2 tuần hoặc các triệu chứng này gây trở ngại trong công việc hay môi trường gia đình thì đối tượng có thể đã bị trầm cảm và cần khám bác sĩ tâm thần. Nếu được khám và điều trị sớm thì tỷ lệ thành công lên đến hơn 80% và đa số nhân viên sau thời gian điều trị, có thể làm việc lại với hiệu suất như trước kia.

III/ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN GIỮA TRẦM CẢM VÀ MÔI TRƯỜNG LÀM VIỆC Ở nơi làm việc, triệu chứng trầm cảm thường thể hiện qua một số biểu hiện như: - Giảm năng suất làm việc như không hoàn thành đúng hạn, làm chậm hơn bình thường, hay xin lỗi vì không hoàn thành công việc, giảm sút khả năng ra quyết định đúng… - Xuống tinh thần, cảm thấy không thích thú, mất động cơ làm việc… - Giảm khả năng giao tiếp, hợp tác như tự cách ly khỏi đồng nghiệp, không tham gia các buổi họp… - Mắc tai nạn lao động, thường là do giảm khả năng tập trung chú ý. - Nghỉ làm thường xuyên, thường than vãn lúc nào cũng mệt, hay đau nhức nhiều chỗ mà không có nguyên nhân rõ ràng (như đau đầu, đau lưng, đau vai, rối loạn tiêu hóa…) và có biểu hiện lạm dụng rượu hay ma túy.

 IV/ ĐỂ TRÁNH RỐI LOẠN TRẦM CẢM: Để giúp đỡ nhân viên, người quản lý cần có kiến thức về rối loạn trầm cảm, sớm nhận ra các dấu hiệu liên quan và biết thảo luận với nhân viên về vấn đề của họ với sự thấu hiểu, thông cảm và luôn giữ bí mật cuộc nói chuyện. Khi thấy nhân viên có dấu hiệu trầm cảm, cần chuyển nhân viên đến nơi khám bệnh thích hợp; đặc biệt khi nhận ra các dấu hiệu nghiêm trọng như “cuộc sống sao vô nghĩa”, “thật là dễ chịu nếu được chết đi”…, cần cho nhân viên đến khám chuyên khoa ngay, không nên tự chẩn đoán bệnh cho nhân viên và không lên lớp về các bài học “đạo lý”. Đồng thời, quan tâm nghiên cứu môi trường làm việc của nhân viên bị trầm cảm để thay đổi theo hướng có lợi, sắp xếp thời khóa biểu làm việc linh động, bố trí công việc hợp lý nhằm giúp họ có điều kiện thuận lợi trong việc điều trị. Cần chú ý là nhân viên bị trầm cảm rất “ngại” báo bệnh vì họ sợ bị chê là yếu đuối, không có năng lực, sợ mất việc hay phải thuyên chuyển công tác; trong khi họ không biết rằng bệnh trầm cảm có thể điều trị được và kết quả điều trị thường rất khả quan. Làm việc với tinh thần khỏe khoắn và vui vẻ, cần bảo đảm tốt các điều kiện như đủ ánh sáng, không khí trong lành, ít tiếng ồn, nhiệt độ vừa phải. Công việc cần có tính đa dạng và sáng tạo để tạo nhiều cơ hội áp dụng và phát triển các kỹ năng của người lao động. Ngoài ra, cơ quan, đơn vị cũng cần tạo điều kiện cho người lao động thực hiện các ước muốn vươn lên trong công việc. Để phòng chống, phát hiện và điều trị sớm chứng rối loạn trầm cảm trong môi trường làm việc, ngành y tế và các cơ quan, đơn vị cần tổ chức cung cấp kiến thức cơ bản về rối loạn trầm cảm cho công nhân và các nhà quản lý.