ĐẢO KHẤU THẢO 倒 扣 草

ĐẢO KHẤU THẢO   倒 扣 草

Achyranthes asperal.

Tên Việt Nam: Cỏ xước, Ngưu tất nam.

Tên khác: Đảo câu thảo, Đảo thích thảo (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).

Tên khoa học: Achyranthes asperal.

Họ khoa học: Amaranthaceae.

Mô tả: Cây thảo sống hàng năm hay hai năm, cao khoảng 1m. Rễ nhỏ, cong queo, bé dần từ cổ rễ đến chóp rễ, dài 10-15cm, đường kính 2-5mm. Lá mọc đối mép lượn sóng. Hoa nhiều, mọc thành bông dài 20-30cm ở ngọn cây. Quả nang có lá bắc tồn tại thành gai nhọn. Hạt hình trứng dài. Mùa hoa vào hè thu.

Phân biệt: Cây này được gọi là Ngưu tất nam, còn cây Ngưu tất bắc chỉ cây khác Achyranthes bidentata Bi (Xem: Ngưu tất).

Địa lý: Mọc hoang khắp nơi, trên các bãi cỏ, ven các đường đi, bờ bụi cũng được trồng để làm thuốc.

Thu hái, sơ chế: Thu hái quanh năm, chủ yếu vào mùa hè thu, rửa sạch, xắt nhỏ, phơi khô.

Phần dùng làm thuốc: Thân rễ.

Tính vị: Vị ngọt nhạt. Tính mát.

Tác dụng: Thanh nhiệt, giải biểu, lợi thủy, thông lâm.

Chủ trị:

+ Trị cảm mạo phát sốt, nhức đầu do thử nhiệt, sốt rét, kiết lỵ, sỏi niệu đạo, viêm thận mãn tính.

Liều dùng: Dùng khô 1-60g sắc uống.

Đơn thuốc kinh nghiệm:

+ Trị nhiễm độc khí núi rừng, mê man nguy kịch: Lá cỏ xước một nắm lớn sắc uống (Nam Dược Thần Hiệu).

+ Trị phụ nữ bí tiểu, trẻ em đau ngọc hành khi đi tiểu: Cỏ xước hoặc Ngưu tất một nắm lớn sắc uống (Nam Dược Thần Hiệu).

+ Trị phù thũng vàng da: Cỏ xước tẩm rượu, nhai, ngậm nước uống (Nam Dược Thần Hiệu).

Tham khảo:

Rễ cỏ xước được Tuệ Tĩnh trong ‘Nam Dược Thần Hiệu’ dùng thay cho Ngưu tất gọi là Ngưu tất nam, tác dụng giống như Ngưu tất bắc (Xem: Ngưu tất).