» Tin Tức » Châm cứu » Châm cứu học

Nhóm Huyệt CHẨN ĐOÁN

Thứ hai - 18/07/2011 15:41

+ Nhóm huyệt Chẩn Đoán gồm:

1- Huyệt Mộ.

2- Huyệt Bối Du.

3- Huyệt chẩn Đoán.

1- Huyệt Mộ

+ Mộ còn được gọi là Mạc nghĩa là báo nguy, vì vậy, nhiều tác giả dịch là huyệt Báo Nguy, Huyệt Chẩn Đoán.

+ Khí của Tạng Phủ tụ lại ở 1 chỗ nào đó, được gọi là huyệt Mộ.

+ Huyệt Mộ nằm ở ngực, bụng.

. Có thể nằm ngay trên đường kinh liên hệ với nó như huyệt Trung Phủ (P.1) là huyệt Mộ của kinh Phế, nằm ngay trên kinh Phế.

. Có thể nằm trên đường kinh khác không quan hệ gì với nó như huyệt Trung Quản (Nh.12) là huyệt Mộ của kinh Vị nhưng lại nằm trên mạch Nhâm.

+ Khi Tạng Phủ bị bệnh, thường xuất hiện những phản ứng bất thường ở vùng huyệt Mộ (có thể ấn đau, thay đổi mầu sắc, cường độ (cứng hoặc mềm hơn...).

2- Huyệt Bối Du

Là những huyệt cũng có tác dụng chẩn đoán nhưng chỉ nằm ở phía sau lưng (bối), dọc theo đường kinh Bàng Quang, và có quan hệ nhất định đối với 1 Tạng Phủ nào đó.

Thí dụ: Phế Du là Bối Du Huyệt của Phế, Tâm Du là Bối Du huyệt của Tâm... Bệnh nhân có rối loạn ở Phế, ấn vào huyệt Phế Du thấy đau.

3- Các Huyệt Chẩn Đoán Khác

Ngoài Mộ và Bối Du huyệt ra, còn có nhiều huyệt khác được dùng để chẩn đoán là:

+ Huyệt Khích: để chẩn đoán các bệnh cấp tính. Thí dụ ho ra máu cấp thường ấn đau ở huyệt Khổng Tối (P.5 - Khích huyệt của kinh Phế), dạ dày đau cấp: thường ấn đau ở huyệt Lương Khâu (Vi.34 - Khích huyệt của kinh Vị)...

+ Huyệt Nguyên: được áp dụng trong cách đo lượng thông điện ở huyệt (xin xem thêm ở phần Nguyên Tắc Xử Dụng Huyệt).

+ Huyệt Tỉnh: được áp dụng trong cách đo độ nhậy cảm đối với nhiệt ở huyệt (xin xem thêm ở phần Nguyên Tắc Xử Dụng Huyệt).

BẢNG TÓM TẮT HUYỆT CHẨN ĐOÁN THEO KINH ĐIỂN

KINH	MỘ HUYỆT	BỐI DU HUYỆT	HUYỆT KHÁC
Phế	Trung Phủ	Phế Du, Phách Hộ	Khí Hải Du
Đại Trường	Thiên Xu	Đại Trường Du	Hợp Cốc
Vị	Trung Quản	Vị Du, Vị Thương	Khí Xung
Tỳ	Chương Môn	Tỳ Du, Ý Xá	Đại Hoành, Đại Bao
Tâm	Cự Khuyết	Tâm Du, Thần Đường	Cực Tuyền
Tiểu Trường	Quan Nguyên	Tiểu Trường Du	Thiên Tông
Bàng Quang	Trung Cực	Bàng Quang Du	Thiên trụ
Thận	Kinh Môn	Thận Du, Chí Thất	Toàn Trúc
Tâm Bào	Đản Trung	Quyết Âm Du, Cao Hoang	Thiên trì
Tam Tiêu	Âm Giao	Tam Tiêu Du, Thạch Môn	Thiên Dũ
Đởm	Trấp Cân Nhật Nguyệt	Đởm Du Dương Cương	Phong Trì, Hoàn Khiêu.
Can	Kỳ Môn	Can Du, Hồn Môn

Hiện nay, trên lâm sàng, dựa theo kinh nghiệm tích lũy được, các nhà châm cứu đã tìm ra được khá nhiều huyệt có tác dụng tương tự như huyệt Mộ nhưng họ gọi tên là huyệt Chẩn Đoán, với ý nghĩa, qua huyệt đó, có thể chẩn đoán được sự rối loạn bệnh lý ở các cơ quan, tạng phủ liên hệ.

Thí dụ:

· Huyệt Đởm Nang để chẩn đoán bệnh ở túi mật.

· Huyệt Lan Vĩ để chẩn đoán bệnh ở ruột thừa.

· Huyệt Hợp Cốc để chẩn đoán bệnh ở Đại trường...

Dưới đây, chúng tôi giới thiệu 1 số huyệt Chẩn Đoán của tác giả Manaka, Nakatan Yoshio (Nhật Bản):

HUYỆT CHẨN ĐOÁN	BỆNH LÝ TƯƠNG ỨNG
Bá Hội	Não Xung huyết, Tâm thần.
Thiên Trụ (kèm đầu đau)	Não xuất huyết, huyết áp cao
Thượng Thiên Trụ	Mắt kém, đáy mắt xuất huyết, thần kinh thị giác teo.
Đại Chùy	Huyết áp cao, não xuất huyết, bệnh ở mũi.
Cân Súc, Phong Trì, Thân Trụ.	Động Kinh.
Phách Hộ (kèm đau lên đầu).	Não xuất huyết.
Chương Môn, Kinh Môn.	Huyết áp cao
Phù Bạch.	Huyết áp thấp hoặc cao do nhiệt.
Phía trên huyệt Ngư Yêu, Thái Dương, Tình Minh, Thừa Khấp, Quyền Liêu và các huyệt ở hàm răng.	Thần kinh tam thoa đau.
Cao Hoang, Chí Dương, Thần Đạo.	Thần kinh suy nhược.
. Giải Khê (răng hàm trên đau). . Thiên Lịch (răng hàm dưới đau). . Ôn Lưu, Toàn Trúc (răng cửa đau).	Răng đau
Thiên Đột	Động kinh, khan tiếng, đờm khó long ra.
Âm Khích, Khích Thượng, Khích Môn	Tim hồi hộp, màng tim viêm.
Đại Trữ, Phong Môn, Thân trụ	Hô hấp trên.
Bất Dung, Cự Khuyết, Lương Môn, Trung Quản.	Tâm Vị bệnh.
Can Du, Đởm Du, Tỳ Du.	Can Đởm bệnh.
Lương Khâu, Phục Thố, Túc Tam Lý.	Dạ dầy bệnh.
Tỳ Du, Vị Du	Tỳ Vị bệnh.
Chương Môn (bên trái)	Lách sưng to, có sốt rét hay không.
Đởm Nang, Túc Lâm Khấp	Sạn túi mật, Sỏi mật.
Thượng Cự Hư	Ruột.
Lan Vĩ	Ruột dư.
Tam Âm Giao	Phụ khoa.
Thứ Liêu	Đã có thai, Thống kinh, Tiền liệt tuyến viêm.
Tiểu Trường Du	Thai trên 2 tháng, Thống kinh.
Đại Cự, Thứ Liêu, Trung Cực.	Thống Kinh.
Chí Thất, Duy CungĐại Cự, Yêu Du, Yêu Dương Quan, 1 điểm ngang ngoài vú 1 thốn.	Tử cung viêm.
Đái Mạch, Trung Cực.	Đái hạ, huyết trắng.
Đái Mạch	Đái hạ mạn tính.
Hoành Cốt, Mệnh Môn	Di tinh.
. Huyệt giữa Phong Thị và Phục Thố. . Huyệt giữa Bể Quan và Túc Tam Lý.	Dịch hoàn viêm.
Mệnh Môn	Liệt dương.
Can Du (kèm đầu đau, thịt vùng huyệt dầy lên).	Mất ngủ.
Can Du, Cân Súc	Mất ngủ.
Xương sống 3 - 5 (D3-D5)	Mất ngủ.
Đản Trung, Ngọc Đường, Khố Phòng (bên phải).	Bệnh về khí bị uất.
Khổng Tối	Trĩ sưng
Bát Liêu, Côn Lôn, Dương Lăng Tuyền, Hoàn Khiêu, Thừa Phò, Ủy Trung, Yêu Dương Quan.	Thần kinh tọa.
Duy Đạo, Hoang Du, Tam Tiêu Du, Thận Du.	Thận viêm cấp, Thận viêm mạn tính.
. 1 điểm giữa Thiên Xu và rốn. . 1 điểm giữa huyệt Đại Cự và Thạch Môn.	Thận có sạn, Sỏi thận.
Đại Hách	Bệnh ở Thái Dương.
Đại Cự	Bệnh ở Thiếu Dương.
Thiên xu	Bệnh ở Dương Minh
Chương Môn	Bệnh ở Thái Âm
Kỳ Môn, U Môn	Bệnh ở Thiếu Âm
Âm Đô, Hoang Du	Bệnh ở Quyết Âm