TIÊU CHẢY DO THẬN HƯ

(Trích trong ‘ Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn Lượng, Trung Quốc)

Trần X.X. , nam, 70 tuổi. Bệnh  đã hơn 3 năm, sáng sớm dậy đều tiêu chảy, thức ăn không tiêu. Đã được điều trị nhiều  thứ thuốc  mà không khỏi. Đã uống các bài Lý Trung Thang, Tứ Thần Hoàn, Phụ Tử Lý Trung Hoàn, uống vào chỉ đỡ khoảng 3 -5 ngày rồi lại tiêu chảy, đến khi nhập viện vẫn chưa khỏi. Khám thấy 2 mạch đều  nhược. Chẩn  đoán  là tiêu chảy do Thận  hư.

Cách chữa: Bổ Thận ích khí. Cho dùng bài Lý Trung Thang Gia Giảm (Đảng  sâm 9g, Bạch  truật 9g, Can khương ( nướng) 6g, Tế tân 1,5g , Ngô thù 6g , Sinh khương 9g). Sắc uống ngày một thang: uống liền 3 thang thì khỏi bệnh. Theo dõi 3 tháng, không thấy tái phát. Bệnh ở người này đã kéo dài đến 3 năm, đã dùng các bài Lý Trung Thang, Tứ Thần Hoàn. . . mà chỉ có tác dụng tạm thời, lý do là vì bài Lý Trung Thang có Cam thảo là thuốc của trung tiêu, có tác dụng ngăn không cho Phụ tử đi xuống để ôn Thận. Bài thuốc Lý Trung nghĩa là "lý" vào trung tiêu, còn  trường hợp này là tiêu chảy  ở hạ tiêu, do đó, vẫn dùng  bài Lý Trung Thang nhưng bỏ vị Cam thảo, thêm Tế tân,  Ngô thù gọi là bài Lý Trung Thang Gia Giảm. Chỉ cần 3 thang là khỏi. Xin nhấn mạnh, dứt khoát phải bỏ Cam thảo để vị này không làm cho thuốc vào kinh Thận bị giữ lại ở trung tiêu, làm  yếu sức ấm ở dưới đi. Thêm vị Tế tân không phải chỉ để dẫn thuốc vào Thận  mà bản thân vị thuốc này  cũng có tác dụng kích thích Thận  dương do đó có lợi là đẩy âm tà ra. Dương hư, âm thủy không hóa được gây ra tiêu chảy, tức là thủy không giữ ở vị trí của nó mà lại bỏ đi đường khác. Nay thủy được chính khí, khí hồi phục tức là có thể tiêu thức ăn, tiêu chảy cầm ngay. Thêm vị Ngô thù là thứ ôn (làm  ấm) Can, Can Thận cùng ở hạ tiêu, ôn Can thì có thể ấm Thận. Vì vậy, ông Lý Đông Viên nói: “Trọc âm mà không giáng đi thì gây ra tả lỵ, nên chữa bằng Ngô thù… công dụng như thần, các vị thuốc khác không vị nào thay thế được”. Dương Thời Thác (đời nhà Thanh) giải thích thêm về việc dùng Ngô thù để trị tiêu chảy như sau: “Ngô thù làm ấm bàng quang, thủy vận thì nước tiểu trong, đại trường sẽ tự củng cố… thông thoát sự che lấp dương ở trong thủy, làm giáng sự  ngưng trệ âm ở trong thổ, do vậy  mà có thể cầm tiêu chảy” .