Cấp cứu bỏng trong Nam y

Các vị danh sư Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông đã đưa ra nhiều vị thuốc vài bài thuốc chữa bỏng. Trong dân gian cũng lưu truyền nhiều bài thuốc chữa bỏng rất tốt. Sau đây xin giới thiệu một số bài thuốc nam chữa bỏng để bạn đọc tham khảo.

Theo y học cổ truyền, để chữa bỏng phải làm mát cái nóng đã nhập vào cơ thể và chống độc, giải độc, bồi bổ tâm dịch, bình ổn âm dương, bồi dưỡng cơ thể, khôi phục tinh thần.

Những bài thuốc uống:

Trong giai đoạn nhiễm độc của bỏng, có thể dùng:

Bài 1: Hoàng liên giải độc thang: hoàng liên 12g, hoàng cầm 8g, chi tử 16g.

Bài 2: Hộ tâm thang: Đăng tâm 4g, cam thảo 12g, đậu xanh 40g, trúc diệp 10 lá.

Bài 3: Để chữa nhiễm khuẩn, có thể dùng bài thuốc: ké đầu ngựa 10g hoặc 20g, kim ngân hoa 10g, bồ công anh 10g, hạ khô thảo 10g, kinh giới 10g, cam thảo 10g.Thuốc bôi:

Các thuốc làm se khô và tạo màng che phủ vết thương bỏng.

Có nhiều loại thuốc đã được dùng, phổ biến nhất là tanin dung dịch 5%. Phương pháp dùng tanin để làm đông dịch vết thương, kết tủa protein, tạo thành một màng vảy được David Clegbern (1858) đề xuất.

Một số cây thuốc nam có tác dụng làm se khô và tạo màng vảy là cao đặc lá sim, nước sắc đặc vỏ cây xoan trà.

Thuốc bỏng chế từ vỏ cây xoan trà (ký hiệu B76) được dùng rắc phun trên các vết thương bỏng mới sau khi đã được xử lý vô khuẩn vết bỏng (rửa sạch, cắt bỏ vòm các nốt phồng, rửa vô khuẩn, thấm khô). Sau khi rắc phun, lớp thuốc sẽ kết hợp với các phần hoại tử đông của thành phần mô liên kết trung bì, gắn chặt và bám vào vết thương bỏng mới, tạo thành một màng thuốc che phủ cho vết bỏng. Đây là phương pháp hở không cần băng nên tiết kiệm được gạc, bông băng, không còn mùi hôi. Không dùng thuốc ở các vết bỏng cũ hoặc vết bỏng đã nhiễm khuẩn. Tránh bôi kín tạo màng thuốc cả chu vi một ngón, một chi, một bộ phận cơ thể vì sẽ gây chèn ép, bó chặt, cản trở lưu thông tuần hoàn.

Thời gian khỏi của bỏng nông giảm ngắn được từ 2-5 ngày. Màng thuốc sẽ tự rụng hoặc được cắt bỏ khi bỏng nông đã khỏi.

Thuốc bỏng chế từ các cây khác như kháo nhậm, kháo vàng, hy đan, săng lẻ, sú, nâu, sòi, sến được chế dưới dạng cao, cách sử dụng cũng như cao lá sim và cao vỏ cây xoan trà.

Nhóm thuốc làm rụng nhanh các hoại tử ở vết bỏng:

Mã đề: Có tác dụng loại trừ tổ chức hoại tử, ức chế sự phát triển của staphylo-coccus aureus, ít tác dụng với pseudomon as aeruginosa, kích thích tái tạo tổ chức.

Cách dùng: Cao mã đề bôi hoặc nước ép để rửa, giã lá đắp trên vết thương, thuốc mỡ mã đề dạng bôi.

Nghệ: Đối với vết thương, vết bỏng dùng nước ép nghệ, kem nghệ 5% bôi trên vết thương, vết bỏng.

Tác dụng làm rụng mô hoại tử, kháng khuẩn. Kem nghệ ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển của staphylo-coccus aureus và nấm candida albican, kích thích tái tạo mô. Người ta còn dùng nước ép nghệ để rửa bàng quang, chỗ bị viêm, rửa các loét điểm tỳ.

Dung dịch mủ đu đủ 2-10%, dùng băng gạc thấm ướt liên tục trên vết bỏng hoặc nhỏ giọt liên tục trên vết hoại tử bỏng, có tác dụng làm rụng hoại tử do tác dụng của men papain.