Mạch thất tuyệt

7 mạch chết

Mạch tước trác: mạch đập liền 5, 3 cái lại nghỉ. Mạch này tựa như chim sẻ mổ thóc, mổ liền liền bỗng nhiên ngừng lại, lâu lâu rồi lại động, đó là can tuyệt.
Mạch

Mạch ngư tường: tựa như có tựa như không. Tựa như cá lượn dưới nước, đầu thì yên lặng mà đuôi sẽ vẫy mạnh như có như không, đó là tâm tuyệt.
Mạch kinh

Mạch ốc lậu: lâu lâu mới nhỏ xuống một giọt. Tựa như nhà nát dột xuống, thỉnh thoảng mới nhỏ xuống một giọt rất nhẹ, đó là vị tuyệt.
Cách xem mạch

Mạch hà du: là đương yên lặng bỗng dưng nhảy lên một cái. Tựa như tôm bơi, mạch ở trong da, lúc đầu thì lẳng lặng không thấy gì rồi khẽ động một cái lại mất, lâu lâu lại động một cái, đó là khí đại tràng tuyệt.
So sánh các loại mạch giống nhau

Mạch đàn thạch: sờ vào thấy cứng rắn, ấn nặng tay thì mạch lại tan đi mất. Mạch chạy sờ vào rắn chắc tựa như tay đụng vào đá ở sát trong gân xương, nhưng ấn nặng tay hơn để tìm thì tan đi mất, đó là thận tuyệt.
Mạch thất biểu

Mạch giải sách: đặt tay vào thì tán loạn lờ mờ. Tựa như sợi dây thừng đương bị tháo ra, sờ thấy dưới tay có vẻ tan tác rối loạn, không trở lại thứ tự, khi thưa, khi nhặt, đó là tỳ tuyệt.
Nhất mạch nhị biến

Mạch Phũ khí: mạch này cảm thấy như nước sôi trong nồi, mạch nổi ở trên da, chỉ thấy cái tượng đùn ra mà không thấy lặn vào, đùn lên tựa như nồi canh sôi, sủi màng ở trên, đó là phế tuyệt.

Mạch này nếu xem thấy buổi sáng thì chiều sẽ chết, buổi chiều nếu xem thấy thì sớm sau chết không thể chữa được. (Cũng có những thứ mạch vẫn còn mạch khí, mà mạch chạy 3, 4 cái hoặc 5, 6 cái lại ngừng một lần, như vậy tất nhiên có bị thương tổn về tinh huyết, bởi sự phòng dục quá độ mà gây ra; hoặc trong người có chất đàm dính đặc làm ngăn trở cho khí nghịch lên, không nên công kích. Nếu không phải vì sự trác táng thì do sự trèo cao bị ngã, hoặc đòn đánh bị thương, làm cho huyết ứ tích lại không tan đi được mà sinh ra như vậy. Hoặc vì thất tình lo nghĩ làm ra hư, hoặc vì hay ăn chất cao lương để bổ làm cho tích thực hóa đờm, bế tắc các kinh lạc tạng phủ mà có thứ mạch này; như vậy thì chưa có thể xếp vào loại mạch chết. Nhưng cũng là cái dấu hiệu không còn được hưởng thọ lâu dài nữa.
Nhất chỉ tam quan

Nếu mạch bộ thốn có, bộ xích không có; bộ xích có, bộ thốn không có là sẽ chết. Mạch đại sẽ chết. Ba thứ mạch kết, xúc, đại cũng đều có ngừng. Song mạch xúc, mạch kết tuy có ngừng nhưng sau trở lại như cũ thì sống. Mạch đại ngừng rồi không trở về được như cũ cho nên chết.