Cỏ vùi đầu

 Cụm hoa hình tán, hoa trên một cán mập dẹt cong dần xuống, màu tím. Quả nang mở không đều ở đỉnh; hạt nhỏ, hình thoi, màu nâu. Mùa hoa tháng 9 - 12. Cây mọc hoang ở rừng núi hoặc trồng trong vườn, thường ưa mọc ở những nơi ẩm thấp, ven bờ suối ở nhiều các tỉnh miền núi phía Bắc như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Lào Cai...

Bộ phận dùng làm thuốc là củ (thân rễ) có  màu vàng nâu, mùi thơm hăng như nghệ. Nhưng khi khô lại có màu be nhạt, hết hăng, mùi thơm như tam thất. Có thể trồng vào mùa xuân, mùa thu như trồng nghệ. Thu hái củ vào mùa hè, cắt bỏ lá và rễ con rửa sạch, thái mỏng, phơi hay sấy khô. Hoặc để cả củ khi dùng, ủ cho mềm rồi thái lát, tẩm gừng, sao vàng.

Cỏ vùi đầu có vị đắng, hơi the, tính bình; có tác dụng bổ huyết, làm tan máu ứ, thông kinh bế và tiêu sưng viêm; điều hòa kinh nguyệt, giúp tiêu hoá, nhuận tràng, lợi mật…

 Cỏ vùi đầu.

Bài thuốc theo kinh nghiệm dân gian

Chữa kinh nguyệt không đều(kinh ít, huyết xấu, thường đau bụng kinh, vòng kinh không đều): Cỏ vùi đầu tán bột uống mỗi ngày 10g, có thể thêm chút mật ong, hoặc uống với nước ấm nóng. Uống sau kỳ kinh 10 ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày, dùng 3 liệu trình một đợt điều trị.

Chữa táo bón(tiêu hóa kém, đại tiện phân cứng): Cỏ vùi đầu tán bột ngày có từ 6-10g chiêu nước ấm uống trước bữa ăn 15 - 30 phút. Kiêng dùng đồ cay nóng, nếu mắc bệnh dạ dày kiêng giấm, rượu. Dùng 5-10 ngày một liệu trình.

Chữa sưng tấy do ngã, va đập, mụm nhọt(chưa vỡ mủ): Dùng cỏ vùi đầu (tươi) rửa sạch, giã nhỏ thêm ít nước. chắt lấy nước cốt uống, lấy bã đắp vào chỗ đau sau đó băng lại. Ngày thay băng 1 lần.

Chữa tăng huyết áp ở phụ nữ tiền mãn kinh: Cỏ vùi đầu 20g, hương phụ tử chế 18g. Tất cả rửa sạch, đổ 400ml, sắc nhỏ lửa còn 150ml, chia 3 lần uống trong ngày. Uống từ 3-5 ngày.

Do thể trạng mỗi người khác nhau nên có thể gia giảm các vị thuốc trên. Nên không tự ý áp dụng mà cần có ý kiến của các nhà chuyên môn.