SỔ MŨI
Là một bệnh nhiễm khuẩn nhẹ nơi các hốc mũi gây tăng tiết dịch ở mũi làm cho nước mũi chảy ra nhiều.
Bệnh thường gặp vào mùa Thu Đông.
Tại Việt Nam thường sổ mũi ít khi thành chứng riêng lẻ nhưng thường phối hợp với cảm, cúm, ban sởi, dị ứng mũi…
- YHHD: Cho là do siêu vi khuẩn (nếu có vi khuẩn chỉ là do bội nhiễm).
Theo YHCT:
+ Do Phế khí hư yếu: Phế chủ khí, khai khiếu ở mũi, bên ngoài hợp với da lông. Nếu Phế khí hư yếu mũi không được ôn dưỡng, ngoại tà (phong hàn ) bên ngoài xâm nhập vào ứ trệ ở mũi gây nên sổ mũi. Hoặc Phế khí hư yếu không đưa Vệ khí được ra ngoài da lông, khiến cho phần Vệ dương không vững, da lông thưa thớt, ngoại tà (phong hàn) sẽ thừa cơ xâm nhập vào. Thiên ‘Khái Luận’ (Tố Vấn 38) ghi: “Da lông gốc ở Phế. Da lông bị tà khí xâm nhập trước, tà khí theo đó mà vào phần gốc (Phế)”. Tà khí ủng trệ ở Phế, gây nên chứng sổ mũi.
+ Do Tỳ Thận dương hư: Thận là gốc của tiên thiên, Tỳ là gốc của hậu thiên. Tỳ và Thận dương có chức năng ôn vận hóa thủy. Nếu Thận dương và Ty suy yếu hoặc do bệnh lâu ngày làm cho khí bị hao tổn, phần dương bị tổn thương, mất chức năng nhiếp nạp, khí không trở về nguồn được, dương khí bị hao tán, ngoại tà sẽ thừa cơ xâm nhập vào gây nên sổ mũi.
Thân nhiệt của cơ thể luôn ở 370C, vì vậy không khí hít vào, dù nhiệt độ ngoài trời thấp (do thời tiết lạnh) khi đến phổi cũng phải được nâng lên đến nhiệt độ cơ thể (370C) và ẩm độ 100%.
Mũi thực hiện được nhiệm vụ trên là nhờ trong hốc mũi có một tổ chức gọi là cuốn dưới mũi, có rất nhiều mạch máu và tuyến tiết. Nhờ có một lượng lớn máu qua các mạch ở cuốn dưới (máu luôn ở 370C), vì vậy không khí lạnh qua mũi được sưởi ấm và làm ấm. Cuốn dưới lại có khả năng nở to ra hoặc co nhỏ lại để cho lượng máu qua mũi nhiều hoặc ít tùy theo kích thích của không khí lạnh hít thở vào, vì thế, nó luôn bảo đảm được nhiệt độ và độ ẩm thích nghi với cơ thể.
Tại niêm mạc mũi, nhiệt độ dao động từ 33 – 350C, là nhiệt độ thuận lợi cho một số siêu vi khuẩn, nhất là loại Rhino virus và chính loại vi khuẩn này đã gây nên sổ mũi kéo dài.
Triệu chứng
Trên lâm sàng thường hay gặp hai dạng sau:
1- Phế Khí Suy Yếu: Thường phát bệnh vào sáng sớm, lúc đầu mũi cảm thấy ngứa, sau đó nước mũi chảy ra nhiều không dứt, sau đó là mũi bị nghẹt, niêm mạc mũi khô trắng, nắng ấm lên thì đỡ dần, có thể kèm váng đầu, mệt mỏi, thở mệt, tiếng nói nặng, đục, mồ hôi tự ra, sợ lạnh, mạch Nhược, Hư.
Điều trị: Bổ Phế, ích khí, cố biểu, khu tà.
Dùng bài Tứ Quân Tử Thang (55) phối hợp với bài Ngọc Bình Phong Tán (27) gia giảm.
2- Tỳ Thận Dương Hư: Mũi ngứa, hắt hơi liên tục, chảy nước mũi, tai ù, hoa mắt, ăn vào thì bụng đầy, lưng đau, gối mỏi, bụng lạnh, bụng đau, tiêu lỏng hoặc tiêu sống phân, tay chân lạnh, cơ thể lạnh, sắc mặt trắng nhạt, niêm mạc mũi trắng nhạt, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch Trầm Tế.
Điều trị: Ôn bổ Tỳ Thận, trợ dương, thông khiếu.
Dùng bài Bát Vị Địa Hoàng Hoàn (02) hợp với Phụ Tử Lý Trung Thang (33) gia giảm.
Phương pháp hay nhất để trị sổ mũi chính là phương pháp xông mũi. YHCT có phương pháp nồi xông với một số lá cây có tinh dầu thơm như lá Sả, Hương nhu, Khuynh diệp… Rất thích hợp nhưng chưa được hoàn chỉnh. Gần đây, viện Pasteur Paris kết hợp với viện Pasteur Weismann cho ra đời một loại máy trị sổ mũi gọi là máy xông mũi (Rhinotherm) có thể trị khỏi sổ mũi trong vòng 24 giờ.
Phương pháp này chủ yếu dựa vào phương pháp trị liệu bằng sức nóng (Thermothérapie) với ba nguyên tắc sau:
1- Siêu vi khuẩn Rhinovirus phát triển rất nhanh ở nhiệt độ 33 – 350C nhưng lại không sống được ở nhiệt độ 370C, do đó, nếu đưa hơi nóng vào, sẽ diệt được các siêu vi khuẩn.
2- Dựa theo và cải tiến phương pháp ‘nồi xông’ của kinh nghiệm dân gian: Vì nhiệt độ của nồi xông không ổn định. Nóng quá (trên 430C) thì gây phỏng, dưới 400C thì chỉ làm cho đỡ chứ không giết hết các siêu vi (vì đã xâm nhập vào nhân tế bào). Hơn nữa, phải đưa thẳng hơi nóng vào mũi thì mới diệt được siêu vi.
3- Vì các siêu vi không sinh sản trong cùng một lúc, nên phải lập lại mỗi 2 – 3 giờ một đợt. Vì vậy, cần uống thêm ít chanh nuối để bù lượng nước mất theo mồ hôi.
Phương pháp này đạt hiệu quả đến 72% sau một ngày điều trị.
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn