Rễ cỏ tranh làm thuốc

 Mao căn được sử dụng làm thuốc lương huyết, chỉ huyết... là vị thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh, y thư cổ.

Rễ cỏ tranh.

Mao căn có vị ngọt tính hàn, đi vào các kinh tâm, phế, tỳ, vị và bàng quang. Có công năng lương huyết, chỉ huyết, thanh nhiệt, tiêu ứ huyết, lợi tiểu tiện, thanh phế vị nhiệt. Chủ trị các chứng như nục huyết, khái huyết, thổ huyết, niệu huyết, nhiệt lâm, tiểu tiện khó, phù hoàng đản, thấp nhiệt, bệnh nhiệt phiền khát, vị nhiệt nôn oẹ, phế nhiệt khái thấu, (giải nhiệt, phiền khát, tiểu tiện ít, chữa chứng lậu nhiệt, lậu mủ, đái ra máu, chảy máu mũi, suyễn...). Liều dùng trung bình mỗi thang thuốc cho mỗi ngày là từ 12 - 40g. Thông thường cho vào thang thuốc uống từ 15 - 30g. Dùng tươi lượng gấp đôi, có thể sử dụng liều cao tới 250 - 500g tùy theo mục đích trị liệu. Khi sử dụng tươi có thể giã vắt lấy nước cốt uống. Còn sao cháy chỉ sử dụng khi cần cầm máu. Tuy nhiên với những người hư hỏa hay không thực nhiệt cũng kiêng dùng.Trong nhiều y thư cổ cũng nói như sách Bản kinh: trị lao thương, gầy yếu, bổ trung ích khí trừ ứ huyết, huyết bế, hàn nhiệt, lợi tiểu tiện. Sách Danh y biệt lục nói: hạ ngũ lâm, trừ nhiệt tại trường vị. chỉ khát kiện căn, phụ nữ băng huyết. Uống lâu có lợi. Sách Bản thảo cương mục nói: Bạch mao căn ngọt, năng trừ phục nhiệt, lợi tiểu tiện, năng chỉ huyết, trừ uế nghịch, suyễn tức, tiêu khát, trị hoàng đản, thủy thũng. Sách Bản thảo cầu chân nói: giải độc rượu, trị ung thư, dùng giã đắp hoặc sắc nước đắp. Còn sách Bản thảo chính nghĩa cũng nói: Bạch mao căn hàn lương mà vị rất ngọt, có thể thanh nhiệt tại phần huyết mà không gây táo, cũng không nê trệ, nên lương huyết mà không sợ tích ứ. Chủ trị thổ huyết, nục huyết, tả giáng hỏa nghịch rất tốt, còn chủ trị vị hỏa uế nghịch ẩu thổ, phế nhiệt khí nghịch suyễn mãn. Thuốc còn trị chứng tiêu sinh táo khát. Trị tiểu ra máu, trị phụ nữ huyết nhiệt lộng hành sinh băng đới, thuốc có tác dụng thông lợi, tả nhiệt kết gây phù, trị hoàng đản do uất nhiệt. Thuốc có sở trường thanh tả phế vị nhiệt nên dùng làm thuốc hỗ trợ trị các chứng đau răng, sưng nướu, nha cam, miệng lưỡi lở, họng đau loét rất tốt.Để tham khảo và có thể áp dụng xin giới thiệu những phương thuốc trị bệnh tiêu biểu từ mao căn.Trị sốt xuất huyết: Dùng mao căn 50 - 100g, đơn sâm 20 - 30g, lô căn 30 - 40g, hoàng bá 10 - 15g, đơn bì 10 - 15g, bội lan 15 - 30g, tùy chứng bệnh của từng người có thể gia giảm các vị trên cho thích hợp. Kết hợp uống vitamin C liều cao (2 - 3g mỗi ngày).Trị chứng chảy máu cam (thể phế vị thực nhiệt, tâm hỏa bốc): Mao căn 120g (khô 36g), chi tử 18g, sắc uống nóng sau ăn hoặc trước khi ngủ. Chỉ cần 1 - 3 thang là khỏi.Trị chứng viêm thận cấp: Bạch mao căn khô 250g, nước 500ml, sắc nhỏ lửa còn lại 100 - 150ml chia 2 - 3 lần uống, ngày 1 thang (có công hiệu trị bệnh ở trẻ). Trung bình cần sử dụng liền 42 thang.Dùng thanh nhiệt, giáng hỏa (trong trường hợp nội nhiệt phiền khát, phế nhiệt khó thở, vị nhiệt nôn mửa): Chọn 1 trong 2 phương.- Trị phế nhiệt khó thở: Mao căn tươi 40g, sắc uống ấm sau ăn (thích hợp với chứng phế nhiệt khó thở).- Trị chứng nấc cụt do nhiệt (dùng mao căn thang): Mao căn 12g, cát căn 12g, sắc uống ngày 1 thang. Chia 2 - 3 lần.Dùng lương huyết, chỉ huyết (trị chứng nhiệt thịnh gây nôn ra máu, chảy máu cam): - Trị chứng hư lao trong đờm có máu (có thể dùng cho cả bệnh lao, giãn phế quản ho ra máu): Dùng phương Tam tiên ẩm gồm: tiên mao căn 40g, tiên tiểu kế 20g, tiên ngẫu tiết 40g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần.- Trị chứng tiểu ra máu: Dùng mao căn 40g, đại kế căn 20g, sắc uống ngày 1 thang chia 2 - 3 lần.Dùng lợi tiểu tiêu phù: (Thích hợp cho người bệnh viêm cầu thận cấp, phù, nước tiểu ít, thấp nhiệt hoàng đản).- Trị viêm gan, hoàng đản tiểu tiện ít: Bạch mao căn tươi (cạo sạch vỏ) 80 - 160g, bạch anh tươi 80g, thịt lợn nạc 160g, cho vào nấu nhừ ăn ngày 1 lần. Cần ăn 7 - 10 ngày liền.- Trị viêm cầu thận cấp: Bạch mao căn tươi 40g, tây qua bì 40g, ngọc mễ tu 12g, xích tiểu đậu 16g, sắc uống ngày 1 thang chia 2 - 3 lần.- Trà lợi tiểu: Râu ngô 40g, xa tiền tử 25g, mao căn 30g, hoa cúc 5g, tất cả thái nhỏ trộn đều, mỗi lần lấy 50g hãm với 0,75l nước sôi và uống dần trong lúc khát.Dùng phòng ngừa ho gà: Bạch mao căn 20g, cam thảo 8g, bắc sa sâm 12g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.