» Tin Tức » Y Án » Hô Hấp

SUYỄN

Thứ sáu - 01/07/2011 10:02

Con trai thứ 2 của tôi, lúc mới lên 2 tuổi, vào đầu mùa Thu, cháu bị cảm hàn, sốt, mạch hơi Khẩn. Tôi vốn biết tạng khí của cháu thuộc âm,

(Trích trong ‘Cảnh Nhạc Toàn Thư", Trung Quốc)

Con trai thứ 2 của tôi, lúc mới lên 2 tuổi, vào đầu mùa Thu, cháu bị cảm hàn, sốt, mạch hơi Khẩn. Tôi vốn biết tạng khí của cháu thuộc âm, không dám dùng phương pháp thanh giải. Dùng các vị Xuyên khung, Tô tử, Sinh khương, Bạch chỉ, Tế tân, Khương hoạt.. . để tán bỏ hàn tà.

Sau khi uống hết một thang, không những không bớt sốt mà lại bị tiêu chảy nhiều. Đi tiêu luôn 2 ngày, lại thêm chứng khí suyễn. Lúc đó, nếu bảo là hàn khí thịnh thì tại sao cho uống thuốc ôn như trên mà lại gây ra tiêu chảy? Nếu cho là hỏa khắc kim.. . thì có lẽ nào đã tiêu chảy 2 ngày liền mà còn có thể dùng loại thuốc hàn lương? Nếu cho là biểu tà chưa khỏi thì tại sao dùng phép sơ tán lại không thích hợp. Thật hoang mang. Chưa biết xoay ra sao... Lại nhận thấy chứng trạng biểu lý đều nặng, không thể dùng những bài thuốc bình thường mà chữa khỏi được. Suy đi nghĩ lại mãi sau đó tôi mới mạnh dạn cho dùng Nhân sâm 8g, Sinh khương 5 lát , sắc lấy nước đặc, dùng thìa nhỏ đổ cho 2 -3 thìa, rồi bế vào lòng, đi vòng vòng quanh nhà để xem hơi thở tăng giảm ra sao. Bế một lúc lâu, suyễn tuy chưa giảm nhưng cũng không tăng lại cho uống 3 -4 thìa nữa. Theo dõi một lúc, thấy hơi thở hình như đỡ gấp, liền cho uống thêm đến gần nửa chén. Sau đó thấy có công hiệu, vì vậy, từ trưa đến chiều, cho uống hết 1 thang. Vừa lúc đó, có một thầy thuốc đến chơi thấy tôi cho uống như vậy liền nói : “ Ông lầm to rồi, thở suyễn đến như thế, dùng Sâm sao được, phải kíp mài ‘Bảo Long Hoàn’ cho uống không thì nguy". Tôi không nghe theo, lại dùng Sâm 10g và Gừng sống 5 lát, sắc cho uống. Từ chập tối đến nửa đêm cho uống hết. Thở suyễn khỏi hẳn, ngủ một giấc rất say, đồng thời chứng tiêu và sốt nóng cũng đều khỏi. Bệnh này sở dĩ chữa như vậy mà khỏi, vì tôi đã thấy tả mà vẫn suyễn là trung khí đã hư. Nếu là thực tà, thì suyễn phải theo với tà mà giảm… chỉ một điểm đó đủ thấy rõ Hư hoặc Thực. Nhưng nếu lập trường không vững, thấy sự chỉ trích của thầy thuốc kia mà đổi sang phương pháp thanh nhiệt, thì trung khí chắc chắn phải thoát, sẽ nguy đến tính mạng. Lúc đó, chắc chắn có người sẽ đổ cho là tại uống Sâm ! Ai phải, ai trái, còn biết căn cứ vào đâu mà thanh minh”.

(Trích trong ‘Hồi Khê Y Án’ của Từ Đại Xuân)

Một người họ Ngao, bị đờm suyễn, một chứng bệnh trên thực dưới hư. Từ Đại Xuân cho dùng bài Thanh Phế Tiêu Đàm Ẩm:

Mạch môn 6g Thiên môn 6g

Bối mẫu 8g Tang bì 8g

Hoàng cầm 4g Quất hồng 4g

Cam thảo 4g Tỳ bà diệp 6g (cạo sạch lông tẩm mật).

Dặn người bệnh lấy 4g Nhân sâm, xắt thành từng miếng nhỏ, cho uống theo với thuốc nước. Người bệnh nghe theo, chỉ uống 2 thang thì khỏi. Anh ta tự nghĩ : "Thầy thuốc họ Từ này, học thuật tuy cao thâm thật, nhưng phương pháp cắt Sâm như thế này, chẳng qua là lợi dụng óc thông minh để lòe đời mà thôi". Cách đó chẳng bao lâu, người bệnh họ Ngao lại bị chứng cũ tái phát. Anh ta cứ theo đơn thuốc trước, bốc thuốc sắc uống, nhưng lần này anh ta lại cho Sâm sắc chung với thuốc một lượt. Không ngờ, bệnh lại càng thêm nặng, lại phải mời Từ tiên sinh và kể cho ông biết rằng anh ta đã vẫn dùng y như đơn thuốc trước nhưng bệnh lại nặng hơn. Tiên sinh hỏi : "Có phải là anh sắc Nhân sâm chung với mấy vị kia không? " Anh ta gật đầu đáp phải. Tiên sinh bảo : 'Nếu thế thì bệnh nặng hơn là đúng rồi ". Sau đó, tiên sinh lại cho tái diễn cách xắt Sâm như trước. Quả nhiên anh họ Ngao chỉ uống 2 thang là khỏi.

Từ Đại Xuân có dụng ý là khi hạ tiêu đã bị hư thì lẽ đương nhiên phải dùng phép bổ nhưng vì hỏa và đờm đang ở khoảng ngực - hoành cách mô, nếu gặp phải thuốc bổ, nó càng quậy mà sinh ra biến chứng. Do đó, Sâm phái xắt ra thành từng lát nhỏ để khi uống quá khỏi cổ, chỉ một mình thuốc sắc được dung nạp tối đa, còn Sâm thì phải đợi đến lúc quá khỏi bao tử mới thấm dần xuống hạ tiêu và như vậy, mới có lợi và hoàn toàn không có hại.

Trong bài ‘Thanh Phế Tiêu Đàm Ẩm’, thêm Nhân sâm tức là phương, còn xắt Sâm nhỏ để nuốt là pháp.

(Trích trong ‘Y Sự Tiểu Ngôn‘ của Tùng Quế Đình, Nhật Bản)

Một bà lái buôn, mỗi khi đến mùa Thu, thường rất khổ vì chứng suyễn, cử động khó khăn, giống như là phế nhân vậy, nhờ tôi chữa trị. Khi tôi đến xem bệnh thấy người bệnh vin cánh tay lên cái giá lò sưởi mà ngồi, đã vài mươi ngày không cử động và cũng không thể nào ngủ được. Nếu hơi ngồi khác đi một tí thì lập tức cơn suyễn lên và hồi hộp lo sợ. Hỏi đến chứng trạng khi phát bệnh, thì từ sống lưng đến cổ đều cứng ngắc, quay đầu qua lại thì đau. Một thầy thuốc chỉ cho dùng Bát Vị Hoàn tới vài trăm lạng, chứng suyễn có bớt ít thôi. Tôi cho dùng ‘Cát Căn Thang' (Cát căn 8g5, Sinh khương 4g5, Quế chi tiêm 4g5, Ma hoàng 6g5, Đại táo 6g5, Thược dược 6g5). Sắc uống 5 chén (thang) thì đứng dậy đi lại được. Lại uống thêm như thế (5 thang nữa ) thì khỏi hẳn !'.

(Trích trong ‘Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn Lượng, Trung Quốc)

Dung X, nam, 3 8 tuổi. Bị hen phế quản kéo dài đã 6 năm. Lúc đầu, mỗi năm lên cơn 1-2 lần, phần nhiều vào mùa đông xuân, sau khi bị lạnh. Thường thường uống Ephedrin hoặc các thuốc Đông Y thì có thể dứt cơn được. Trong 2 năm gần đây, càng bị nhiều cơn hơn, cứ mấy ngày lại lên một cơn hen, mỗi lần bị mất hàng tuần lễ mới dứt dần, dùng các loại thuốc Đông Tây Y, chỉ có thể tạm thời dễ chịu hơn một chút, mà không giảm bớt được nhiệt độ cơn hen.

Chẩn đoán : Hàn tà phạm Phế, khí cơ thất lợi.

Điều trị: Tán hàn, bình suyễn.

Cho uống bài Cao Trị Hen :

Nam tinh ( chế ) 15g Ngũ vị tử 15g

Ma hoàng ( sống) 9g Bán hạ (chế) 15g

Bạch tô tử 9g Dầu gai 200g

Cam thảo ( sống) 15g Tế tân 5g

Khoản đông hoa 9g Bạch mật 12g

Nước cốt Gừng 120g Hạnh nhân 15g

Tử uyển (sống) 9g Bạch tô tử 9g

Xuyên bối 15g

Dùng các vị thuốc, ngâm vào trong Dầu gai (Ma du) trong 24 giờ, đem sao cho đặc, lọc bỏ bã, lấy nước, sau đó cho thêm Mật trắng ( Bạch mật) và nước Gừng tươi, đun cô thành cao, cho tới lúc để mật nhỏ vào nước thì thành giọt châu. Lấy được khoảng 440g. Mỗi ngày, vào lúc gà gáy canh 5, uống 4 - 6g với nước đun sôi để nguội. Khi dùng hết khoảng 250g ( hơn một nửa thuốc) thì dứt hết cơn hen. Tiếp tục cho uống tới tất cả 2500g, đồng thời phối hợp cho dùng một số Kim Quỹ Thận Khí Hoàn, Bột Nhau Thai. Sau khi khỏi bệnh, đã theo dõi 21 năm mà không thấy tái phát.

(Trích trong ‘Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn Lượng, Trung Quốc)

Khu X, 39 tuổi. Từ năm lên 10, do bị cảm lạnh thành ra ho, hen suyễn. Điều trị bệnh đã đỡ, về sau mỗi khi bị nhiễm lạnh lại lên cơn hen không dứt được, càng ngày càng nặng, tuy đã điều trị bằng nhiều loại thuốc, vẫn không khỏi. Đã dùng Ephedrin, Aminohylin mà không cắt được cơn hen. Dùng Corticoid, chỉ có thể giảm cơn hen tạm thời được khoảng 20 - 30 phút. Chích Hydrocortison vào tĩnh mạch thì phải mất khoảng một ngày mới cắt được cơn hen.

Chẩn đoán : Suyễn do đờm ẩm.

Điều trị: Tuyên Phế, hóa đờm, bình suyễn, chỉ khái.

Cho dùng Tiêu Suyễn Thang:

Ma hoàng (nướng ) 9g Ngũ vi tử 9g

Cam thảo (nướng) 9g Tế tân 9g

Bán hạ ( chế ) 9g Xạ can 9g

Thạch cao (sống) 24g

Uống được một thang thì hen giảm hẳn, uống hết 2 thang thì cơ bản khống chế được cơn hen. Lại cho uống thêm Lục Quân Tử Thang ( Nhân sâm12g, Bạch linh 16g, Bạch truật 16g, Trần bì 16g, Bán hạ8g, Cam thảo 8g, Đại táo 2 trái, Sinh khương 3 lát); Sinh Mạch Tán ( Nhân sâm 2g, Mạch môn 2g, Ngũ vị tử 7 hạt) để bồi thổ sinh kim, và bài Thất Vị Đô Khí Hoàn (Thục địa320g, Hoài sơn 160g, Đơn bì 120g, Sơn thù 160g, Phục linh 120g, Trạch tả 120g, tức là bài Lục Vị thêm Ngũ vị tử 120g) để ôn Thận, nạp khí. các bài này dùng lần lượt thay nhau và gia giảm. Khi lên cơn hen, vẫn uống bài Tiêu Suyễn Thang, cứ như thế điều trị tiếp tục hơn nửa năm, số lần lên cơn hen giảm đi rõ rệt, cường độ cơn hen cũng nhẹ hơn nhiều, thể lực tăng rõ. Một năm sau, bệnh cơ bản đã khỏi hẳn.

Ghi chú: Người xưa có nói: "Tế tân bất quá tuyến", trong bài ‘Tiêu Suyễn Thang', dùng đến 9g, nhưng chỉ cần dùng đúng bệnh, phối hợp đúng phương pháp, trên lâm sàng chưa thấy có phản ứng nào không tốt.