» Tin Tức » Thiền và đời sống

MỘT PHẬT TỬ CHÂN CHÁNH - BƯỚC ĐẦU ĐỂ HIỂU VỀ THIỀN ĐỊNH

Thứ hai - 28/02/2011 09:40

Phật giáo và Phật pháp làm vỡ tất cả hàng rào phân chia, ngăn cách.

Theo lời dạy của vị Thầy, Bụt Gotoma, không có lý do nào làm ta tách rời khỏi những người khác vì họ có tín ngưỡng hay có quốc tịch khác.

Phật pháp xuất sắc trên mọi phương diện. Đấy là thực hành Phật pháp trong đời sống hàng ngày. Đây không phải là một tôn giáo hay là một triết lý.

Lại càng không có tính chất kỳ lạ, thần thoại, hoặc giáo điều trong đó.

Nhưng nếu chỉ đọc Phật Pháp thì nó cũng không giúp gì cho ta trong sự hiểu biết về luật phụ thuộc lẫn nhau trong thế giới nầy, hoặc giúp ta hiểu sự hiện hữu của chúng sinh và chân lý. Bụt có nói, " một người nói nhiều về Phật pháp, không phải là người thành thạo pháp. Người nào, sau khi nghe pháp xong dù chỉ một ít, nhưng với sự thực hành, hiểu được điều đã học, thì đây mới là người thành thạo pháp." Căn bản của Phật pháp là đạo đức và kiến thức, với tột đỉnh của chúng. Không có mặc khải của đấng thiêng liêng hay của nhà tiên tri nào trong Phật pháp.

Cho dù có vị Bụt nào xuất hiện hay không, pháp nầy vẫn hiện diện. Pháp là duy nhất. Trong một nghĩa, đây không phải là một triết lý hay tôn giáo, trong nghĩa khác, đấy là một triết lý trong những triết lý, một tôn giáo trong những tôn giáo. Đây không phải là một con đường siêu hình hay con đường nệ nghi thức. Pháp (Dhamma) không hoài nghi hay giáo điều, không hành xác hay nuông chiều dục vọng, cũng không bi quan hay lạc quan. Lại càng không phải thuyết bất diệt hay thuyết hư vô, không phải thuyết đa nguyên hay độc nguyên. Đây là con đường duy nhất đưa đến giác ngộ.

Pháp (Dhamma) giúp con người có được một liên hệ tốt với đồng loại và những chúng sinh khác, nó không hạn chế ở một đất nước hay quốc gia nào.

Qua sự nhận thức của Metta (lòng từ) hoặc lòng tử tế và nguyên lý phụ thuộc lẫn nhau (Paticcasamuppada), tất cả mọi chúng sinh hợp tác và hoà nhập với nhau trong đời sống. Theo bài kinh về lòng từ (Karaniyametta Sutta), người Phật tử chân chính lan toả lòng từ tới mọi chúng sinh trên đời với câu nói " Mong tất cả chúng sinh đều được hạnh phúc và an lành " (sabbe satta bhavantu sukhitatta). Khi một người nói "sabbe satta" nghĩa là tất cả mọi loài chúng sinh trong thế giới. Để minh họa làm thế nào để những sự thật nầy được chứng tỏ trong cuộc sống, chúng ta hãy đọc một bài thơ ngắn của nhà thơ người Mỹ, Mark Van Doren,

Ngày xưa có một hàng rào nơi đây
Có nhánh cỏ cố gắng dựa vào
cánh đồng để vào bên trong
Nhưng ngựa non dẫm nát
cỏ và cỏ úa màu nâu vàng
Đến khi chủ nông trại dời đi
và hàng rào ngã xuống.
Lúc nầy chim muông thấy
dưới hàng kẻm
Cỏ xanh lan mọc phía trong.

Kể cả đến đời sống của nhánh cỏ, một loại cỏ dại thấp hèn, bị ngựa non dẫm nát, biến màu nâu vàng, cũng phải đấu tranh để được sống còn . Nhà thơ nầy dù không phải là Phật tử , cũng đã thấy được sự đấu tranh của toàn thể vạn vật. Những sự thật của pháp luôn hiện diện trên đời và cho dù không nghe đến lòng từ hay pháp, có một số người vẫn nhận diện được những sự thật nầy.

Kinh Pháp Cú có nói " Hãy để mình vào hoàn cảnh người, một người không nên giết cũng không nên bảo người khác giết" "(130.vr). Thái độ thân thiện nầy được lan rộng đến môi trường và tất cả chúng sinh, như vậy đã cung cấp một mẫu đất mầu mỡ cho sự hòa bình và đoàn kết cho tất cả mọi sinh vật.

Lòng từ không giới hạn nầy lan tỏa đến tất cả chúng sinh trong thế giới nầy -

ở bên trên, ở bên dưới, phía bên kia, và ở khắp mọi phương - Điều nầy được thực tập trong lúc đứng, đi, ngồi, hoặc nằm, lúc nào còn thức thì còn phải tâm niệm điều nầy. Người nào mà sống một cuộc đời trong tư cách nầy được gọi là "sống cao thượng" ( một trong tám con đường chân chánh -brahma viharam idam aahu). Trong cả thế giới làm gì có kẻ thù cho người thực tập tâm từ. Người Phật tử trong tư cách nầy mở rộng lòng từ đến những sinh vật nhỏ nhít đang bò dưới chân mình. Những cây trái được gần những người có những tình cảm cao thượng thì cây trái đó cũng tươi tốt sum xuê hơn. Vì sự sống rất quý giá đối với tất cả mọi loài, nên không ai có quyền lấy đi mạng sống của kẻ khác. Nhận thức về lòng từ nầy hay metta còn đi xa hơn là lòng bác ái được nói đến trong quyển Corinthians.

Lòng từ là một bài giảng của Bụt rất vi diệu. Trong những bài pháp, Bụt đã dạy làm sao để thực tập từ tâm. Chẳng hạn khi ăn thịt, và nuôi dưỡng sân hận, một người không thể nào thực tập và mở rộng lòng từ. Sân hận không thể nào dập tắt hận thù, chỉ có lòng từ bi mới có thể xóa bỏ hận thù. Đây là điều dạy căn bản, rất phổ thông.

Lý Duyên Khởi ("Luật phụ thuộc lẫn nhau" - Dependent Origination) là một học thuyết mà chúng ta có thể hiểu một cách dễ dàng sự liên hệ giữa người với người, hoặc với môi trường. Một người có trí và có chánh niệm sẽ nhận ra được sự thật nầy khi nhìn thấy chỉ dù là một mảnh giấy, một hạt gạo hay một miếng bánh. Theo bài giảng về "Lý Duyên Khởi" , cái nầy có vì cái kia có. Có nhân và có quả. Chúng ta phải nhấn mạnh là không bao giờ có chỉ một nguyên nhân. Tất cả những gì xuất hiện, có mặt và mất đi trong cõi đời nầy đều do nhiều nguyên nhân và kết quả mà tụ thành. Đầu tiên Bụt biết rõ là có Khổ (dukkha). Và rồi Bụt tìm kiếm nguyên nhân của khổ và kiếm ra 'thuốc chữa' cho bệnh 'Khổ'. Kết quả, là 'Bát Chánh Đạo' được nêu ra như là một con đường dẫn đến hết đau khổ, được giải thoát, đạt Niết Bàn.

Dĩ nhiên, Bụt nhắc đến nguyên nhân của khổ-ham muốn, như một hiện tượng với nhiều nguyên nhân tụ hợp lại.

Có một lần Ngài Ananda nói "Thưa Thế Tôn, thật là vi diệu, thật là tuyệt vời, giáo lý "Duyên Khởi", thật là sâu sắc, thật là rõ ràng!" Bụt liền nói "Đừng nói như thế Ananda, đừng nói như thế! Lý 'Duyên Khởi' nầy rất sâu sắc, và thâm trầm. Vì không hiểu rõ lý nầy mà thời đại ngày nay giống như cuộn chỉ rối, như tổ chim bện, như cỏ rối, không thể nào thoát khỏi phiền muộn,

chịu số phận dung rủi, và trôi lăn trong vòng sinh tử."

Như đã nói trên, tất cả mọi sự vật trên đời nầy đều phụ thuộc lẫn nhau.

Vì vậy chúng ta phụ thuộc vào những vật và những người khác trong đời sống nầy. Nghĩa là nếu không được sự giúp đỡ của người hay vật khác trong cuộc đời nầy thì chúng ta không thể nào sống còn. Sự cân bằng về sinh thái học rất quan trọng cho chúng ta. Chúng ta phải phụ thuộc vào sự giúp đỡ của mọi người để mà sống trong xã hội. Chỉ khi hiểu như vậy, chúng ta mới có thể sống một cuộc sống chân chánh và hạnh phúc. Người Phật tử chân chánh không bao giờ xem thường người khác. Không làm hại người & vật.

Lúc nào cũng đối xử với mọi người như thân bằng quyến thuộc. Thầy Narada có viết, trong quyển sách " Phật giáo tóm lược" như sau : " Đối với người Phật tử, không có xa, không có gần, không kẻ thù hoặc người dưng, không phản bội, cũng không phải không thể động đến, vì ai ai cũng là anh em nên tình thương phải đại đồng, không phân biệt. Một Phật tử chân chánh là một công dân của hoàn cầu. Người đó nhìn thế giới chung quanh như là quê hương, tổ quốc của mình, và tất cả chúng ta đều là anh chị em.

Mong rằng tất cả chúng sinh đều an lành và hạnh phúc!

Paramita International Buddhist Centre
Kadugannawa
Sri Lanka

BƯỚC ĐẦU ĐỂ HIỂU SÂU SẮC VỀ THIỀN ĐỊNH

Dorothy Figen - Mỹ Thanh dịch

Cho người mới bắt đầu thực tập Thiền, tôi nghĩ rằng việc thực tập Thiền rất cần có một chương trình được sắp đặt với những bước thứ tự.

Trước tiên, cần phải có một chỗ yên tịnh cho việc thực tập hằng ngày để khỏi bị làm phiền trong lúc đang thực tập. Kế đến, rửa mặt, rửa tay và chân; nếu thời gian cho phép, thì nên tắm sạch sẽ và mặt quần áo thích hợp. Nên thực tập theo thời khóa biểu hằng ngày. Tôi thì tập vào lúc 6 giờ sáng và 6 giờ chiều, lúc mà đàn chim bay về tổ. Và khi mà bạn tọa thiền, thì cần phải chú ý đến cách ngồi. Sống lưng phải thẳng, và tinh thần phải sáng suốt, có cảnh giác, không nên căng thẳng. Bây giờ bạn đã sẵn sàng bắt đầu. Nhưng, trước hết, đây là những ý mở đầu.

Như Sujata đã nói trong quyển sách của ông " Bắt đầu thấy" -- "Thiền định là một điều hay nhất mà bạn có thể làm cho chính mình.' Tuy nhiên, đối với thiền sinh sơ cơ nó không dễ dàng chút nào. Việc hành thiền cần có sự tự nguyện, thôi thúc để nhìn vào bên trong của chính mình. Hành thiền cần có kỷ luật và sự tự nguyện để đi xa hơn, không phải chỉ để trốn chạy hoặc bỏ qua những vấn đề mà ta đang gặp phải.

Tại sao hành thiền ? Có rất nhiều lý do. Nhưng trội hơn hết là sự suy nghĩ sáng suốt, xóa tan ngu si, ảo tưởng, tham lam, sân hận và ham muốn. Con đường đến Niết Bàn là phải từ bỏ sự bám víu vào ' bản ngã'.

Bản ngã rất là cố chấp và láu cá. Ðôi lần ta có cảm giác là nó đã biến mất, để rồi sau đó lại thấy nó trồi lên. Ðối với vài người con đường có thể còn xa lắm. Chỉ có sự siêng năng, bền chí mới có thể giúp chúng ta đạt được mục đích.

Bây giờ bạn đã ngồi, chân bắt tréo trên sàn, trong một căn phòng yên tịnh. Trong tư thế kiết già, nếu bạn làm được, hoặc là bán kiết già, hoặc vì lý do tật bệnh, bạn có thể ngồi trên ghế . Giữ đầu thẳng và cân bằng trên đôi vai. Ðừng căng thẳng quá; nên thoải mái, thư giản, và chú tâm.

Những bước đầu của việc hành thiền là quan sát hơi thở. Chú ý nơi lỗ mũi, theo hơi thở vào...ra...vào...ra... Chú tâm đến làn hơi khi làn hơi vừa đến lỗ mũi. Hãy chú ý đến tất cả và như là không chú ý gì hết.

Ðiều nầy nghe như là nghịch lý. Nhưng thật sự là vậy. Lúc nầy không phải là lúc mơ mộng, chạy theo những ý nghĩ lăng xăng lộn xộn. Bạn cần chú ý đến tư thế ngồi của mình. Sau đó thì không nghĩ đến nó nữa. Bạn biết rằng quá khứ đã qua, đã chết rồi. Ý thức về những gì bạn đã sống qua, vắng mặt. Tương lai thì chưa đến. Bạn chỉ có 'hiện tại'... hiện tại trước mặt là sự ra vào của hơi thở.

Cốt ý là để làm trống tư tưởng, dẹp hết mọi thứ ' rác rến ' cùng những ý nghĩ lăng xăng. Chỉ thở--vào ra--vào ra, đừng bao giờ ép hơi thở. Bạn cũng không phải là người thở - bạn, - sự thở ra vào, cho đến lúc, cái tôi của bạn cũng từ từ mờ đi và bắt đầu tan rã, biến mất.

Cứ hãy để cho tư tưởng cảm nhận được hơi thở khi vào, khi ra. Những lúc đầu thực tập, đừng nghĩ nhiều. Bạn sẽ thấy hơi thở từ từ mỏng dần và nhẹ hơn cho đến lúc bạn có cảm giác là bạn không còn thở nữa. Lúc nầy là lúc mà hơi thở đã được 'yên tịnh', và trở nên rất dễ chịu.

Tôi đốt một cây đèn cầy trong phòng thiền . Cây đèn có ba mục đích. Thứ nhất, nếu tư tưởng nghĩ vẩn vơ, thì cây đèn là điểm trở về sự chú tâm. Cặp mắt, trước là quan sát cây đèn cầy, kế đó thì cặp mắt từ từ tự nhắm lại. Mặc dù mắt nhắm, bạn vẫn cảm nhận được sự hiện diện của ánh đèn. Bạn có thể thấy được với cặp mắt của tinh thần. Nó sẽ đưa bạn trở lại với hiện tại. Mục đích thứ hai chỉ là tượng trưng : với tôi nó tượng trưng cho Ánh Sáng của Phật pháp. Và cuối cùng là cây đèn giúp cho không khí dễ chịu và đáng yêu hơn. Nhang thơm, hoa, và tượng Phật rất tốt nhưng cũng không cần lắm. Một người có thể thực hành thiền bất cứ ở đâu, nơi nào mà yên tịnh, không bị làm phiền là tốt rồi.

Nếu bạn hành thiền ở nhà, nên tháo dây điện thoại ra, để không bị làm phiền lúc đang thực tập.

Nên nhớ rằng địa điểm hành thiền không cần phải đặc biệt. Nhưng nên có một chỗ nhất định và thời gian thì không được thay đổi, để cho chúng ta có được một thói quen đúng giờ, đúng địa điểm. Như vậy là ta đã có được một bước bắt đầu rất tốt. Bụt đã hành thiền nơi gốc bồ đề và nơi đó Ngài đã giác ngộ. Một thiền sinh cao cấp có thể hành thiền bất cứ nơi nào -- chợ, nghĩa trang, hang động, công viên hoặc nơi đống rác.

Trong lúc hành thiền, thiền sinh quay lại bên trong, nên những cảnh bên ngoài không có tác động chi hết; ngược lại, lúc thiền sinh tiến xa hơn trên bước đường thực tập, thiền sinh có thể dùng những hoàn cảnh chung quanh để làm đề mục cho việc hành thiền. Ðiều quan trọng cần nhớ là những ý nghĩ nầy cần được rèn luyện và chuyển hóa. Chúng cần được kiểm soát. Nhưng bạn, hiện giờ chỉ trong lúc ban đầu. Những ý nghĩ từ bên ngoài sẽ tiếp tục xâm nhập tư tưởng bạn. Ðiều nầy cũng tự nhiên thôi. Bạn sẽ ngạc nhiên thích thú với những lời chỉ dẫn dường như là không quan trọng. Tuy nhiên, bạn vẫn phải học hỏi để biết đối phó thích ứng với những điều nầy khi chúng xuất hiện. Ðừng hất chúng sang một bên một cách giận dữ. Hãy dịu dàng, tử tế. Cho chúng những tên -- quá khứ--hiện tại--vị lai ? Ðáng giá ? Không đáng giá? Oán thù ? Háo danh ? Ham muốn ? Ích kỷ ? Khi mà bạn bắt đầu cho chúng những nhãn hiệu là lúc mà chúng sẽ dần dần biến mất. Khi chúng không còn hiện diện thì bạn trở lại với hơi thở của mình nơi lỗ mũi. Hơi thở sẽ dần dà trở nên yên tịnh, lặng lẻ.

Những chướng ngại khác sẽ tự bị chèn ép. Những tiếng động sẽ thấm vào ý thức của bạn -- con nít chạy chơi, la hét, xe buýt hoặc máy bay đi ngang. Hãy gán cho chúng những nhãn hiệu như bạn đã làm với những ý nghĩ xuất hiện nơi tư tưởng. Giữ sự chú tâm nơi hơi thở, hơi thở ra vào nhẹ nhàng, chầm chậm. Trong một thời gian, những tiếng động cũng dần dần biến mất. Khi mà bạn thấy mình ở 'ngoài' , hãy đem bạn trở về với 'nơi nầy' và ' ở đây'. Khi mà bạn có thể ngồi khoảng nữa tiếng mà không có ý nghĩ thì hơi thở của bạn đã được nhẹ nhàng và đến độ không cảm thấy có nhịp thở nữa; lúc nầy, bạn sẽ thấy rằng không phải là bạn đang hít thở, mà là vì có hơi thở, thì có bạn.

Tôi thấy rằng trong lúc hành thiền, miệng nên mỉm cười, giống như Bụt vậy. Nụ cười mỉm nầy làm sáng tinh thần và làm cho tinh thần vui tươi hơn.

Lúc nầy trong lúc đầu của việc hành thiền, nếu bạn thực tập trong vòng nữa tiếng hay lâu hơn, bạn nên tiếp tục cho xong hoặc kéo dài thêm thời gian hành thiền. Hoặc giả bạn có thể hướng đến metta -- tâm từ. Thực tập nầy rất tốt vì nó loại bỏ hận thù, ganh ghét, giận dữ và tự ti mặc cảm.

Nó tran trải tình thương đến tất cả, bản ngã bị tiêu diệt, chỉ có niềm vui cảm thông, và cảm giác tốt đẹp cho tất cả mọi loài, hữu tình hoặc vô tình, hữu hình hay vô hình, đang sống hay đã không còn trên đời. Lòng từ của bạn phải chan hòa khắp trái đất và vũ trụ. Sau đó bạn sẽ thấy là không dễ dàng gì khi mà giết chết một sinh vật dù đó là một côn trùng bé nhỏ.

Trong lúc trải rộng lòng từ, điều quan trọng nhất là bạn phải biết thương chính mình, thương một cách đúng nghĩa. Bạn sẽ đạt được điều nầy khi mà những ý nghĩ vẫn đục đã được loại bỏ. Hãy nghĩ như vầy " tôi sẽ dẹp bỏ hết những tư tưởng vẫn đục trong tôi như sân hận, si mê, sợ hãi, tham lam, ham muốn. Tôi sẽ làm cho tinh thần mình sáng suốt, tươi mát và trong trắng. Làm cho tinh thần của tôi như là một cửa sổ trong suốt. Và với tinh thần trong sáng không chút vẫn đục, tôi hướng đến mọi loài với lòng từ -- tình thương và lòng tử tế.

Hãy tưởng tượng hình ảnh của người mà bạn muốn hướng lòng từ đến họ. Hãy trở nên người đó. Cảm nhận được tánh tình của họ nơi bạn, hướng dẫn cảm giác của bạn đến tư tưởng và trái tim người đó. Ðến một lúc bạn sẽ cảm nhận được một sự cảm thông- thần giao cách cảm. Bạn sẽ cảm nhận được một sự ấm áp . Ðừng dừng lại ở đây. Tiếp tục hướng đến người kế tiếp và kế tiếp. Hãy đem sự ấm áp, thương yêu, tử tế của tâm hồn bạn và truyền dẫn chúng vào tâm người hoặc vật mà bạn muốn hướng đến. Nếu bạn làm điều nầy một hay hai lần trong ngày, chân trời của bạn sẽ được rộng mở . Bạn sẽ thấy rằng bạn đang truyền dẫn những rung động vi tế nầy đến tất cả mọi loài, hữu hình và vô hình, không chút phân biệt. Ðây có thể là bước mở đầu cho những sự quen biết mới mà chính bạn cũng không ngờ tới. Tất cả mọi người, dù còn sống nơi đây hay đã chết. Quen cũng như lạ. Thú vật, côn trùng, cây cối. Tất cả mọi thứ hữu cơ hay vô hữu cơ ( organic or unorganic). Và trong dòng chảy vô tận nầy, cái ngã của bạn đang 'trôi', đang hòa nhập vào tất cả mọi thứ.

Khi mà bạn tọa thiền xong, hãy đi thiền hành, và trong lúc nầy, nghĩ nhớ về Bốn Chân Lý của Bụt dạy; tất cả mọi loài sanh ra để khổ, v...v...

Và ta cần phải tìm lối thoát ; tìm ngõ ra khỏi nơi đau khổ. Hãy tìm lấy một con đường an toàn chắc chắn và hãy theo đó mà sống cuộc sống của bạn. Và mục đích là Niết Bàn ngay tại đây, ngay trên trái đất nầy!

Bhikkhu T. Seelananda - Dorothy Figen - Mỹ Thanh dịch