Chế độ ăn uống liên quan mật thiết đến nguy cơ ung thư đường tiêu hóa. Ăn nhiều thịt chế biến sẵn, thịt đỏ làm tăng khả năng hình thành ung thư ruột, dạ dày, đại trực tràng, gan... Trong khi đó, dinh dưỡng cân đối giữa các nhóm chất từ thực vật như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu, ít thịt, góp phần giảm tỷ lệ phát triển các khối u ác tính đường tiêu hóa.

Nghiên cứu tổng hợp đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, năm 2022, trên 472.300 người ăn theo các chế độ khác nhau ở Anh, trong hơn 11 năm, cho thấy những người ăn ít thịt, ăn cá hoặc thuần chay có nguy cơ mắc ung thư trực tràng, vú và tuyến tiền liệt thấp hơn so với nhóm người ăn thịt thường xuyên.

Có nhiều kiểu ăn chay khác nhau, như chế độ ăn thuần chay loại trừ tất cả sản phẩm có nguồn gốc động vật như thịt, cá, các sản phẩm từ sữa và trứng. Chế độ ăn chay lacto-ovo sử dụng cả thực phẩm như trứng, sữa, pho mát, bơ, sữa chua, kem chua, kem và các sản phẩm từ sữa khác. Chế độ ăn chay pesco vegetarian là kiểu ăn chay bán phần, không có các loại thịt như bò, lợn, gà nhưng có thể ăn cá và các loại hải sản khác, ngoài ra cũng cho phép sử dụng các sản phẩm từ sữa, trứng.

Nghiên cứu tại Đại học Loma Linda ở California, Mỹ đã phân tích thói quen ăn uống của hơn 70.000 người, cho thấy người ăn thuần chay có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng thấp hơn 22% so với người ăn thịt, song nguy cơ này còn thấp hơn ở người ăn chay pesco vegetarian với tỷ lệ giảm hơn 43%.

Trái cây và rau củ có khả năng chống lại ung thư đường tiêu hóa do chất xơ thực vật kích thích các loại vi khuẩn lành mạnh phát triển. Chất chống oxy hóa cũng hỗ trợ cho các tế bào hoạt động trơn tru, phòng tránh những rối loạn có thể gây ra ở cấp tế bào, từ đó giảm nguy cơ ung thư.

Ăn uống nhiều chủng loại trái cây, rau củ cung cấp đa dạng nguồn dưỡng chất cho cơ thể, thay vì từng chất đơn lẻ. Các chất kết hợp tạo nên mức độ chống lại bệnh tật cao. Ví dụ chất chống oxy hóa trong cà chua, cà rốt và các loại rau củ giàu beta-caroten khác biệt hoàn toàn với chất chống oxy hóa từ những loại quả mọng như cam, quýt.

Ăn các loại rau xanh (bông cải xanh, rau bina, cải xoăn, rau diếp) và các loại hạt (hạt chia, hạt lanh, hạt bí, hạt óc chó, hạt hướng dương, hạt vừng, hạt hạnh nhân) đều tốt cho gan. Hành tây, tỏi tây, ớt chuông, khoai lang, cam, đu đủ hỗ trợ phòng ngừa ung thư dạ dày. Trái cây nhiều màu sắc như mâm xôi, việt quất, dâu tây, anh đào và rau xanh như cải bắp, bông cải có tác dụng chống ung thư đại trực tràng.

Ngoài ăn chay, để phòng ngừa ung thư đường tiêu hóa, bạn nên tăng cường chất xơ, uống khoảng hai lít nước mỗi ngày, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và nước ngọt đóng chai, ăn chậm nhai kỹ, tập thể dục thường xuyên. Bạn và người trong gia đình đều có những yếu tố nguy cơ di truyền nên tầm soát ung thư định kỳ mỗi năm một lần để có thể phát hiện sớm, điều trị kịp thời.

Theo Globocan 2022, ung thư đường tiêu hóa có tỷ lệ người mắc bệnh và tử vong thuộc top đầu Việt Nam. Trong top 5 loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam thì 3 trong số đó đều là ung thư đường tiêu hóa như ung thư gan, ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng.