Đậu đen là một trong những loại ngũ cốc rất thông dụng trong đời sống hằng ngày. Đậu đen thường được dùng làm nguyên liệu cho các món ăn ngon, dân dã như xôi, chè... Đậu đen không chỉ là thực phẩm mà còn có nhiều công dụng phòng, chữa bệnh rất hiệu quả, đặc biệt với chị em.
Hạt đậu đen chứa nhiều chất dinh dưỡng: protit, gluxit, tro; các khoáng chất: calcium, phosphor, sắt; caroten; các vitamin: B1, B2, PP... và nhiều acid amin cần thiết: lysin, methionin...
Đậu đen hầm long nhãn đại toán thích hợp cho chị em bị phù do nhiễm độc thai nghén.
Theo Đông y, đậu đen vị ngọt, tính bình; vào tỳ, thận. Có tác dụng hoạt huyết lợi thuỷ, khu phong giải độc. Dùng cho các trường hợp vàng da phù nề, đầy trướng bụng ngực, gân cơ co cứng, viêm sưng do ngộ độc của thuốc men và hoá chất...
Đậu đen hầm long nhãn đại toán: đậu đen 100g, đại toán 30g, long nhãn nhục 30g. Đại toán thái lát, cùng với đậu đen, long nhãn và nước lượng thích hợp, hầm nhừ, khi ăn cho thêm đường. Ngày 1 lần. Đợt dùng 3 - 7 ngày. Món này rất tốt cho chị em bị phù do nhiễm độc thai nghén.
Nước đậu đen: đậu đen cho nước nấu đặc nhuyễn, ăn cả nước. Dùng cho các trường hợp phù nề nặng cả ở hai chân và bụng.
Nước sắc đậu đen cam thảo: đậu đen 100g, cam thảo 10g. Sắc đặc lấy nước uống. Dùng cho các trường hợp phù chân thiểu dưỡng, giải độc do trúng các độc dược, tiểu dắt tiểu buốt, vàng da phù thũng.
Đậu đen ích mẫu trứng gà: đậu đen 30g, ích mẫu thảo 30g, trứng gà 2 quả, giấm ăn 20ml. Đem đậu đen, ích mẫu thảo, trứng gà đun sôi. Khi trứng chín lấy ra bóc bỏ vỏ, đun tiếp cho đậu đen nhừ; vớt bỏ ích mẫu thảo, hoà giấm vào. Ăn trứng với nước đậu đen ích mẫu. Ngày 1 lần, liên tục đợt 5 - 7 ngày. Món này tốt cho chị em bị vô kinh .
Tim lợn hầm tương đậu xị: tim lợn 1.000g, đậu xị 50g, hành, gừng, tương, giấm, rượu nhạt và các gia vị khác liều lượng thích hợp. Tim lợn rửa sạch, thêm ít nước và các gia vị trên nấu hầm nhỏ lửa cho chín nhừ cạn nước, tắt bếp để nguội thái lát mỏng cho ăn. Món này thích hợp cho người tâm huyết hư, hồi hộp lo âu, sản phụ sau sinh hồi hộp, tim nhịp nhanh, lo âu xúc cảm.
Những bài thuốc dân gian hay từ đậu đenChữa đau bụng dữ dội: đậu đen 50g, sao cháy hoặc sắc với rượu uống, có thể sắc với nước rồi pha thêm rượu vào uống.
Chữa lưng sườn bỗng dưng đau nhói: đậu đen 200g, sao vàng, ngâm rượu uống.
Chữa trúng phong cấm khẩu, không nói được, tâm phiền hoảng hốt, tay chân không cử động, đau bụng, đầy hơi, hoặc có lúc ngất đi rồi lại tỉnh: đậu đen lớn hạt, nấu bỏ bã lấy nước, cô thành cao để ngậm, dùng lâu ngày mới công hiệu.
Thương hàn thuộc về âm độc nguy cấp: đậu đen sao thơm, chế rượu vào, cho uống nóng. Nếu uống vào bị nôn ra thì cho uống lại, đến khi mồ hôi ra được thì thôi.
Trúng hàn: đậu đen sao cháy. Đang lúc còn nóng, chế rượu vào uống rồi trùm mền lên cho ra mồ hôi là khỏi.
Chữa bệnh cổ trướng, bụng trướng do ăn nhầm các loại cá độc: đậu đen sắc với nước uống lúc còn ấm.
Ngộ độc do ăn rau quả: đậu đen tán nhỏ, ngâm rượu, vắt lấy nước cốt nửa thăng.
Bất tỉnh do say rượu: đậu đen 1 thăng sắc lấy nước uống cho nôn ra thì khỏi.
Chữa phù thũng thở gấp, đại tiểu tiện bế gắt: giá đậu đen phơi khô sao giấm, đại hoàng sao đều lượng bằng nhau, tán bột, mỗi lần uống 2 đồng. Dùng rễ cỏ tranh, trần bì sắc làm thang để lợi tiểu.
Chữa thượng tiêu hỏa bức, khạc ra máu hay ứ máu buồn phiền, khô ráo, khát nước: đậu đen 1 vốc, tử tô 2 cành, ô mai 2 quả, nước 3 bát. Sắc còn 6 phần. Giã gừng sống lấy nước 1 chén, hòa vào và chia uống dần sau bữa ăn.
Trĩ ra máu: đậu đen xanh lòng, dùng bồ kết sắc lấy nước và tẩm một chốc. Sau đó đem đậu sao vàng, xát bỏ vỏ tán nhỏ, rán mỡ heo và luyện làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên với nước gạo tần mễ rất công dụng.
Đau đầu: đậu đen 3 phần sao hơi có khói, ngâm với 5 phần rượu, đậy kín 7 ngày rồi uống hết.
Đau lưng, xương sống đau nhức quá không cử động được: đậu đen xanh lòng 1 đấu, chia làm 3 phần sao, 1 phần luộc, 1 phần đồ chín, thêm 3 đấu rượu cho vào bình, dùng nồi lớn đổ nước vào mà chưng cách thủy nửa giờ. Để nửa tháng mới uống, uống nhiều hay ít tùy sức.
Mất ngủ: đậu đen nấu nóng cho vào 1 cái túi đen để gối đầu, khi nguội lại thay.
Bệnh đái tháo đường: Đậu đen tán nhỏ dồn vào một cái túi mật bò, phơi trong bóng râm 100 ngày, làm thành viên. Mỗi sáng uống 1 viên, uống hết là khỏi. Bài thuốc có tác dụng kinh trị chứng tiêu khát, mỗi ngày uống đến 1 thạch nước.
Hoặc dùng đậu đen, thiên hoa phấn. Hai vị đều nhau tán nhỏ khuấy hồ. Làm thành viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần dùng 70 viên, sắc với nước đậu đen uống mỗi ngày 2 lần rất công hiệu. Bài thuốc có tác dụng kinh trị tiêu khát do thận hư, rất khó chữa.
Kinh trị âm chứng bí phương: đậu đen bất cứ nhiều hay ít, sao già rồi đổ rượu vào, đậy kín lại cho khỏi bay mất hơi, chờ nguội uống rất hay.
Song Linh (trích lược)