ĐẺ KHÓ

(Trích trong ‘Huyền Tẫn Phát Vi’ của Lê Hữu Trác, Việt Nam)

Cô gái, trước bị chứng thổ huyết, về đêm nóng nẩy, từ lúc có thai, ngày nào cũng uống bài Bát Vị ( Hoài sơn, Mẫu đơn, Nhục quế, Phụ tử, Phục linh, Sơn thù, Thục địa, Trạch tả ) thêm Ngũ vị tử và Ngưu tất. Đến khi đẻ, nước ối đã chảy vài ngày mà chưa đẻ được, 6 mạch Hồng Huyền mà hơi cứng. Đó là âm dương khô kiệt, không được lưu thông. Cho uống thuốc dưỡng huyết bổ khí, thôi sinh, mạch vẫn như cũ, chắc là chân âm, chân dương, chân khí thiếu quá, phải điều bổ khí huyết. Chỉ dùng Thục địa 120g, sắc đặc cho uống 3 lần, mạch mới Hồng, Hoãn mà Nhuyễn. Nhưng vài ngày thì tinh lực của cả mẹ và con đều kiệt, không nghe động chút nào, nghi là thai đã chết. Cho Nhân sâm 20g sắc đặc, dùng Nhục quế loại tốt tán nhỏ, hơn 4g, hoà vào cho uống. Sau đó bụng đau, thai tụt xuống được một ít, lại cho uống nữa, cũng thấy như thế. Liền cho uống luôn 3 - 4 thang mới đẻ được. Đứa bé khóc được vài tiếng nhưng không động đậy gì. Mọi người đều cho là khó sống. Đem em bé đặt xuống đất, chỗ có ánh nắng mặt trời chiếu vào thì bé hắt hơi, cất tiếng khóc mà sống ( cũng ví như cái gương lấp lánh ở trong nhà, nhờ được mặt  trời phản chiếu đến, liền  từ chỗ vô hình hoá ra hữu hình ).

(Trích trong ‘Dương Án ‘ của Hải Thượng Lãn Ông, Việt Nam)

Vợ anh Liên, ở vùng tôi có thai 5 tháng, có khi bị rét, có khi ho, phù nề, đau bụng, lậu thai, thai động, đại tiểu tiện bế, các chứng hư nẩy sinh lung tung không kể hết được. Tôi thấy người này vốn là yếu đuối, chữa phải nhắm vào căn bản. Gia đình thấy bệnh lâu ngày, công hiệu ít, thay đổi nhiều  thầy nhưng bệnh càng ngày càng nặng, đã hơn một tháng, bệnh chuyển nặng thêm. Gia đình vội lại mời tôi chữa. Lúc này ác chứng đã đủ, tôi không dám chữa những  chứng lặt vặt khác, chỉ chú trọng vào căn bản như  Sâm, Kỳ, Can khương, Chích thảo để bồi bổ hậu thiên, cứu thủy bổ hỏa, bổ âm bổ dương, để bồi bổ tiên thiên. Ngày đêm thay đổi vừa bổ vừa tiếp, được 5 - 6 tuần thì các chứng khỏi hẳn. Bỗng một hôm phát sinh đau bụng, mới nửa ngày đã thấy vỡ ra nhiều nước ối. Tôi căn dặn không được rặn và không được uống thuốc bổ khí huyết như  thường. Bụng cứ đau lâm râm, một đêm thai không động đậy, người bệnh mỏi mệt, hơi thở yếu và hôn mê. Gia đình người bệnh nghe những ý kiến càn dở, cho là thai đã hư rồi, đến xin tôi xổ thai để cứu lấy người mẹ Tôi vội tới xem, thấy ở môi miệng và lưỡi, sắc vẫn như thường, 6 bộ mạch Phù Hồng, có lực. Chỉ hay ợ hơi lạnh. Tôi đoán là sau khi bệnh nặng, nguyên khí hư quá, không bao giờ khí huyết của mẹ hư mà thai lại thịnh được. Hơn nữa tình thế lúc này như kéo thuyền vượt cạn, chỉ nên tuấn bổ khí huyết là giúp cho hậu thiên, máu sinh sao được.  Chi bằng ta tìm ngay vào căn bản của khí huyết mới đúng phép. Tôi liền dùng đại tễ ‘Bát Vị Hoàn (Hoài sơn, Đơn bì, Sơn thù, Thục địa, Trạch tả, Phục linh, Nhục quế, Phụ tử ), thêm Ngưu tất sắc đặc và dùng Sâm chưng cách thủy, hoà vào uống dần. Quả nhiên uống xong là đẻ. Bệnh án này tôi dùng thuốc bổ thủy hỏa để làm thuốc thôi sinh (giục đẻ), làm cho tinh thần cảm mẹ lẫn con được tiếp tục mà thai xoay chuyển tốt. Không giục đẻ mà lại giục đẻ không cần ôn kinh, khai ứ mà đường lối thông. Thật là một cách chữa ngoài phép thông thường. Nếu không bạo gan, không vững lập trường mà nghe người khác xúi dục thì giữ  được tính mạng cả hai mẹ con thực cũng khó lắm thay.

Thầy thuốc giữ  tánh mạng người há lại không cẩn  thận sao?

(Trích trong ‘Tạp Chí Đông Y’  số 193/ 1985 )

*  Sản phụ có thai lần thứ 2. Lần đầu đẻ bình thường, lần này có thai đã hơn 42 tuần ( thai già tháng ) chưa chuyển dạ đẻ. Nước ối đã chuyển màu vàng xanh.

Áp dụng châm giục đẻ: Tả huyệt Bá hội, châm và cho xung điện kích thích 2 huyệt Dương lăng tuyền và Tam âm giao. Lúc đầu cho xung ngắt quãng, nhưng sản phụ khó chịu nên chuyển sang dùng xung đều. Sau 20 phút, cơn co tử cung xuất hiện rõ. Sau 45 phút, cơn co dồn dập, đều và mạnh. Rút kim ỏ huyệt Bá hội và Dương lăng tuyền. Châm thêm 2 huyệt Thái xung. Kích thích tiếp bằng xung điện 30 phút nữa thì cổ tử cung mở được 5mm. Ngừng kích thích điện và vẫn lưu kim. Sau 5 giờ, cổ tử cung xoá hết, rút kim, cho sản phụ  lên bàn đẻ. Một cháu trai khỏe mạnh đã ra đời, và cả quá trình chuyển dạ, sản phụ thấy rất ít đau so với lần đẻ trước.

* *  Sản phụ có thai lần thứ 3, hai lần trước đẻ bình thường, lần này thai đã 42 tuần, chưa chuyển dạ nước ối đã chuyển màu vàng.

Châm tả huyệt Bá hội và Tam âm giao. Châm và cho xung điện ngắt quãng vào huyệt Dương lăng tuyền,  Hợp cốc.  Sau 5 phút, huyết áp tăng lên 140/100mm Hg, chuyển dùng xung đều và châm thêm Nội quan, Thần môn. Sau 1 giờ, cơn co tử cung dồn dập và đủ mạnh, rút bỏ kim ở Bá hội, Dương lăng tuyền và Hợp cốc. Châm thêm Thái xung, cho kích thích điện  thêm nửa giờ rồi lưu kim. Sau 6 giờ, cổ tử cung xóa hết, rút hết kim, đưa sản phụ lên bàn đẻ. Một cháu gái khỏe mạnh ra đời. Cả quá trình chuyển dạ, sản phụ thấy đau không đáng kể so với hai lần đẻ trước.

Các bác sĩ ở khoa sản rất ngạc nhiên về hai tác dụng cùng được thực hiện bằng châm: kích thích đẻ nhân tạo và làm cho đẻ không đau.