Công dụng y học của lá sen và sơn tra

Lá sen không chỉ có tác dụng giảm béo mà còn giúp phòng chống cao huyết áp hiệu quả, chữa say nóng (thử nhiệt), làm thuốc an thần, chữa kiết lỵ.Theo các công trình nghiên cứu gần đây, lá sen có tác dụng làm dịu cơn đau, chống co giật, chống dị ứng, chống viêm, an thần và giảm mỡ trong máu, chống béo phì. Có thể dùng lá sen tươi (mỗi ngày 1 lá) sắc lấy nước, cô đặc lại, hòa với đường để uống. Hoặc dùng lá sen khô (15-20g) tán bột, uống với nước cơm; hãm nước sôi hay sắc lấy nước để uống trong ngày. 

Lá sen thường được dùng làm phụ liệu trong các món ăn như: cơm gói lá sen, cốm gói lá sen, cá lóc nướng lá sen, trà lá sen giảm béo, món ăn lá sen giảm béo…Trong đông y, lá sen được coi là vị thuốc quí đối với các trường hợp bị xuất huyết. 

Sơn tra: Sơn tra là vị thuốc chế từ quả táo mèo, quả chín màu vàng lục, ăn có vị chua, hơi chát nên còn có tên gọi là chua chát. Tháng 9-10, quả táo mèo chín, hái về thái ngang hay bổ dọc, phơi sấy khô để cất đi dùng dần làm thuốc. Nó có tác dụng tiêu hóa thức ăn tích trệ, tán ứ huyết, sát trùng, tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa, hạ huyết áp, giảm cholesterol, kháng khuẩn tốt, bảo vệ gan, chống ung thư. 

Đông y và Tây y thường dùng sơn tra với những mục đích khác nhau. Tây y kêu sơn tra là một vị thuốc chủ yếu tác dụng lên hệ tuần hoàn, giảm đau và an thần, từ sơn tra chế ra các tân dược dưới dạng cao lỏng hoặc cồn thuốc, dùng để chữa các bệnh về tim mạch, cao huyết áp và giảm đau. 
 

Đông y trước đây chủ yếu dùng sơn tra như một vị thuốc chữa các bệnh hệ thống tiêu hoá, nhưng hiện nay cũng sử dụng để chữa trị các bệnh tim mạch. Trong Đông y, sơn tra thường được dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột, thuốc cao hoặc rượu thuốc, dùng riêng một vị sơn tra hoặc phối hợp với các vị thuốc khác. 

Đông y đặc biệt chú ý đến cách bào chế: sơn tra để sống có tác dụng hoá ứ trệ, dùng hoá các chất tích trệ, khó tiêu do ăn thịt. Khi sao vàng hoặc sao cháy, tác dụng hành khí hoá ứ có giảm đi đôi chút nhưng tác dụng tiêu thực sẽ mạnh lên, lại có thêm cả tác dụng thu liễm, thường dùng chữa chứng đầy bụng, viêm lỵ, viêm ruột. 

Một số bài thuốc : 

Chữa ăn uống không tiêu, bụng đầy, tức, đau. 
Dùng 30gr táo mèo sắc nước uống thay trà trong ngày. 

Chữa toàn thân đau mỏi hiệu quả và có tác dụng tăng cường khả năng tiêu hóa. 
Dùng 200gr táo mèo, rửa sạch, bỏ hạt ngâm với 300 ml rượu trắng (chú ý ngày lắc bình 1 lần). Sau một tuần đem ra uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 10-15 ml. Sau khi uống hết rượu, trái táo mèo còn lại trộn với đường kính ăn dần. 

Chữa gan nhiễm mỡ. 
Mỗi ngày ăn 5-7 quả táo mèo, hoặc dùng 10-15 quả sắc nước uống 

Chữa cao huyết áp, mỡ máu cao. 
Táo mèo 15gr, lá sen 15gr sắc nước uống thay trà trong ngày 

Chữa viêm ruột, đại tiện xuất huyết. 
Táo mèo để nguyên cả hạt đốt thành than, nghiền mịn, ngày dùng 3 lần. mỗi lần 6gr, hòa với nước cơm uống 

Chữa béo phì. 
Táo mèo 10gr, râu ngô 10 gr sắc uống thay trà trong ngày 

Chữa ung thư đại tràng. 
Táo mèo 10gr, tam thất 2gr, gạo tẻ 100gr nấu cháo, hòa thêm mật ong, ăn nhiều bữa trong ngày 

Chữa ung thư bàng quang 
Dùng hạt táo mèo, hạt vải, hạt trám, mỗi loại 100gr, thiêu tồn tính, nghiền mịn. Trước mỗi bữa ăn uống 10gr, uống thuốc bằng nước sắc hồi hương . 

Chữa ăn uống không tiêu, bụng đầy: 

Sơn tra 10g, chỉ thực 6g, trần bì 5g, hoàng liên 2g, nước 600 ml, sắc còn 200 ml, chia làm 3 lần uống trong ngày. 

Sơn tra 100g, sắc kỹ với nước, ăn dần sơn tra và uống dần nước thuốc, chuyên trị bụng khó tiêu do ăn nhiều thịt. 

Chữa bụng đầy, ợ, ăn vào hay bị nôn: 

Sơn tra 20g, mạch nha 20g, sắc nước uống. 

Sơn tra 20g, chỉ xác 12g, hậu phác 8g, sắc kỹ với nước, chia làm ba lần uống trong ngày. 

Chữa bệnh lỵ mới phát: 

Sơn tra 50g, đường 20g, lá chè 6g, sắc nước uống. 

Chữa bệnh viêm ruột, đại tiện, xuất huyết: 

Sơn tra nguyên cả hạt, đốt thành than, nghiền thành bột mịn, ngày dùng 3 lần, mỗi lần 6g, hoà với nước uống. 

Chữa bệnh cao huyết áp, cholesterol máu cao: 

Sơn tra, diêm hồ sách, đan sâm, mỗi thứ 50g, ngâm với 1 lít rượu, sau 30 ngày có thể dùng. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 ml. 

Bụng dưới đau nhức, sa bì: 

Sơn tra, hồi hương, hai thứ liều lượng bằng nhau, nghiền thành bột mịn, ngày uống 2 lần vào lúc bụng đói, mỗi lần dùng 4-8g bột thuốc, hoà với ruợu, thêm vài hạt muối vào uống. 

Chữa ghẻ lở, lở sơn: 

Nấu nước sơn tra để tắm rửa. 

Trà sen sơn tra: Lá sen 20g, sơn tra 15g, hai thứ thái vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. 

Công dụng: Hoạt huyết hóa ứ, thanh dẫn thông trệ, làm giảm giãn mạch máu, dùng thích hợp cho người bị cao huyết áp và béo phì có kèm theo đau đầu, hoa mắt, chóng mặt. 

Canh lá sen : Lá  sen tươi nửa cái, sơn tra 30g, quyết minh tử 30g, đại táo 4 quả, thịt lợn nạc 250g, gia vị vừa đủ. 
Sơn tra bỏ hạt thái phiến; Quyết minh tử rửa sạch; Đại táo bỏ hạt; Lá sen rửa sạch thái nhỏ; Thịt lợn rửa sạch thái miếng. 
Tất cả cho vào nồi hầm nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần. 

Công dụng: Thanh can tiết nhiệt, làm giãn mạch máu và giáng áp, dùng cho người bị cao huyết áp thuộc thể "can dương thượng xung" biểu hiện bằng các triệu chứng mặt đỏ, mắt đỏ, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, tính tình nóng nảy, ngực sườn đầy tức, đại tiện táo, có thể chảy máu cam. 

Cháo lá sen - ý dĩ 

Ý dĩ nhân 30g, lá sen tươi 50g, gạo tẻ 100g. Rửa sạch ý dĩ, lá sen, gạo. Lá sen cắt nhỏ, nấu với gạo tẻ thành cháo nhừ. Chia 2 lần, ăn vào lúc đói bụng. 

Tác dụng: kiện tỳ, trừ thấp, thanh nhiệt, giải độc. 

Chè lá sen sơn dược 

Lá sen 30g, sơn dược (củ khoai mài, hoài sơn) 20g, gạo tẻ 100g, đường trắng 20g. Rửa sạch lá sen, nấu với 200ml nước khoảng 15 phút, vớt bỏ xác, giữ nước lại; sơn dược sau khi ngâm một đêm, xắt thành miếng vuông; gạo vo sạch, để ráo nước. 

Nấu gạo, sơn dược và nước lá sen với 600ml nước, nấu sôi trên lửa lớn, sau đó vặn lửa nhỏ, nấu 35 phút, thêm đường và khuấy đều. 

Tác dụng: kiện tỳ, giải thử (giải trúng nắng), giảm béo phì. 

Cơm lá sen 

1 lá sen, 100g hạt sen tươi, 2 tai nấm đông cô cắt sợi, 100g cà rốt cắt hạt lựu, 100g mì căn cắt sợi, 1 chén cơm (gạo ngon),1 muỗng cà phê hạt nêm chay, dưa leo, ớt, nước tương. 

 Luộc lá sen qua nước nóng, rồi nhúng vào nước lạnh cho lá sen mềm và có màu xanh. Nấm đông cô, cà rốt và hạt sen tươi luộc chín. Mì căn chiên vàng. Trộn cơm + nấm đông cô + cà rốt + hạt sen tươi + mì căn, nêm vừa ăn. Cho cơm vào lá sen gói lại, đặt vào nồi, hấp khoảng 5 phút. 

Tuy nhiên, ăn nhiều táo mèo có thể làm hao khí và tổn hại răng. Những người gầy còm, chức năng tiêu hóa suy yếu nặng không nên dùng.