HỔ CỐT GIAO 虎 骨 膠

HỔ CỐT GIAO   虎 骨 膠

Colla Tigrisdis.

Tên Việt Nam: Cao Hổ cốt.

Tên khoa học: Colla Tigrisdis, Gelatinum Tigrisdis.

Bào chế: Cao Hổ cốt (Xem thêm: Hổ cốt) là một trong những loại cao động vật qúi nhất, vì xương Hổ rất hiếm và càng ngày càng hiếm. Trước đây cao Hổ cốt chỉ nấu trong nhân dân và thường chỉ có một số nhà chuyên nghiệp ở miền núi. Cách nấu cao Hổ cốt mỗi nơi một khác, từ cách xử lý xương bằng lá Dâu hay lá Trầu không đến cách phối hợp xương Hổ với xương Khỉ, xương Sơn dương... Hay chỉ dùng riêng có xương Hổ. Có một số cách nấu như sau:

1- Phương pháp nấu cao Hổ cốt xưa:

Xương Hổ nấu cao dùng rất tốt, nhưng có nhiều chất độc, nếu nấu không dùng phép, ăn vào sẽ hại, dưới đấy theo cách nấu trong Võ kinh để nghiên cứu.

a) Cách thứ nhất:

- Ngâm với trườnglưu thuỷ:

Bẫy được hổ về, lột da lọc thịt, tìm xương cho đủ (hễ thiếu không hay) cho vào cái sọt thưa, đưa ra khe nước chảy ngâm 100 ngày, đoạn đưa về đánh chùi cho kỹ, không phải đẽo gọt gì cả. Còn thứ xương đã khô thì không ngâm trường lưu thủy được nữa, vì ngâm 100 ngày thì hẩm mục hỏng mất tính, phải cho vào cái thùng lớn, hoặc cái bể cạn, đổ nước cho ngậ hết xương, chỉ ngâm 10 ngày vừa bở thịt, vớt ra đẽo gọt cho thật kỹ, nhưng nước ngâm ấy đừng để thối ra mà độc, phải thay đổi mỗi ngày hai lần. Cách làm như trên, bề ngoài xương đã sạch rồi, phải lựa thứ xương ống tùy theo Hổ lớn hay nhỏ, cứ mỗi đầu cưa đi 1-2 tấc để riêng ra, còn đoạn xương giữa là có tuỷ, phải chẻ ra nạo cho sâu mới sạch được, nếu nạo không kỹ còn tủy dích vào rất độc. Khi ở trong và ngoài xương đã làm sạch tất cả rồi, thì phải chặt xương ra từng miếng nhỏ như miếng cau khô, rồi cứ mỗi yến xương phải lẫn nửa thúng trấu cho vào cối giã nhè nhẹ, bao giờ thấy những xương đó trơn láng thì lấy ra.

- Tẩy bằng rau cải:

Cứ mỗi yến xương (6kg) phải dùng 8 cân rau cải (chừng 10 bó) thứ không non không già, giã nhỏ vắt lấy nước, cho xương vào ngâm một ngày đêm, hôm sâu vớt ra rửa nước lã cho sạch mùi rau cải, rồi lại đun nước sôi rửa thêm một lần nữa. Tẩy 3 lần rau cải như thế, rồi rải ra phơi nắng một ngày và thải sương một đêm, để thu lấy khí âm dương của trời đất.

- Tẩy bằng trầu không:

Cứ mỗi yến xương phải dùng 7 cân trầu không, lực thứ vừa đừng cay quá, cũng giã nhỏ vắt lấy nước, cho xương vào ngâm một ngày một đêm, hôm sau vớt ra cũng rửa bằng nước lã cho sạch mùi trầu không, rồi lại đun nước sôi rửa thêm một lần nữa. Trầu không cũng tẩy 3 lần rồi phơi nắng và thải sương như cải, nếu gặp lúc trời không nắng thì phải sấy thân. Các thứ xương mềm, làm cách ngâm tẩy như trên, vẫn trừ hết được vi trùng và chất độc, còn thứ cột xương rắn chắc, thì ngâm tẩy bằng nước không thể ngấm được, lại phải dùng mỡ Dê.

- Sao bằng mỡ Dê:

Để cho mỡ dê ngấm vào xương thì mới trừ tiệt được chất độc ở trong những xương cứng. Những xương đã sao mỡ rồi, phải ướp lại một đêm, sáng ra phải đun sôi, cho xương vào rửa cho sạch hết mỡ, nếu rửa không sạch thì sẽ có độc.

- Ngâm Khương hoàng và Hùng hoàng:

Cứ mỗi yến xương thì phải dùng 1150g Khương hoàng và 90g Hùng hoàng, hai vị giã lẫn nhau, khuấy nước loãng cho xương vào ngâm một ngày một đêm để sát cho hết độc, sáng hôm sau vẫn cứ rửa nước lã và nước sôi cho thật sạch.

- Ngâm dấm thanh và rang cát.

Sau khi đã rửa sạch Khương hoàng và Hùng hoàng rồi, lại phải ngâm dấm thanh một ngày một đêm để tẩy sạch vi trùng và chất độc, ngâm rồi, lại cũng rửa nước lã và nước sôi cho sạch, rửa sạch rồi lại rang cát thật nóng, cho xương vào sao cho tới khi vàng, nhưng sau khi sao phải dầm dấm thanh ngay, cốt để cho nhuận xương lại.

- Sao lại mỡ Dê lần cuối cùng:

Lần cuối cùng này sao lạo mỡ Dê, là cốt để lấy tinh xương lại, nếu được mỡ Sơn dương thì tốt nhất, nhưng không có thì dùng mỡ Dê nhà cũng được, sao rồi lại rửa nước sôi cho sạch và phơi nắng, thải sương lần nữa như ở trên kia thì mới nấy được.

- Dùng các đồ nấu: Lúc nấu phải dùng toàn đồ bằng đất, còn đồ sắt và đồng không dùng được. Nấu phải dùng nước ngọt, tốt nhất là nước mưa, còn củi thì dùng củi tạp, không dùng củi kim. Cứ một phần xương phải cho vào nồi 3 phần nước, lửa phải đun suốt một ngày một đêm cho thật đỏ. Nếu lửa không được đỏ thì xương chóng mục, nấu bao giờ nước cạn đi hai phần, còn một phần nữa, thì múc ra nồi khác mà cô. Khi đã múc nước ra mà cô, thì phải có sẵn nước sôi mà truyền ngay vào, nhất thiết cấm không được truyền nước lã vào, nếu luôn 4 ngày 4 đêm như vậy là hết chất keo trong xương. Cao phải cô cách thủy, cô bao giờ lấy bai (gỗ hoặc tre rộng một tấc, gọi là đũa bếp) vớt lên, chỉ thấy thòng xuống độ một tấc rồi thôi không xuống nữa, là đã hóa được 8/10 nước lã rồi, phải đưa ra nhào đánh mãi cho đến lúc nổi những bọt lên như minh châu, rồi lại cô lên, bao giờ cầm bai vớt lên độ nửa phân mà không rơi xuống nữa là cao đạt. Cao đã nấu thành rồi phải phơi trong dim mát (âm can) độ 45 hôm, rồi dùng sứ mà đựng Phương pháp nấu này, không được lẫn lộn với các thứ thuốc gì khác, mà dùng cao này cũng không cần dùng cới các thuốc gì khác:

Cách dùng và công hiệu:

Cao Hổ cốt phải dùng với Rượu và mật ong mà uống, nhưng phải dùng về ban đêm mới chuyển vận mạnh được, bởi vì con Hổ ban ngày yên lặng nằm nghỉ, đến tắt mặt trời thì mới vồ nhảy để đi kiếm đồ ăn, cho nên khí lực của xương Cọp ban đêm có hoạt động hơn. Nếu cao Hổ nấu đúng được như phép trên thì bất cứ đàn ông đàn bà kẻ già người trẻ đều dùng được cả. Cao Hổ cốt được tỳ thận kinh, bổ gân cốt, người đau mới khỏi còn yếu ớt, uống vào sẽ được khỏe mạnh ngay. Người mạnh thường uống khỏi đau lưng đau xương và trừ  được các chứng phong thấp. Đàn bà có thai mà yếu, uống vào lúc sinh đẻ khỏi phải dùng thuốc. Đàn bà mới đẻ uống vào rất nhiều sữa, nếu sữa xấu uống vào thì được tốt ngay. Trẻ con uống vào chóng biết đi và ít cảm bệnh. Đàn bà hữu sinh vô dưỡng cứ mỗi tháng 2 lần uống, đến lúc gần sinh thì ngày nào cũng uống, sau sinh con là nuôi được.

b) Cách thứ hai:

- Dùng 3-4 bột xương Hổ nấu chung với nhau, càng nhiều bộ càng tốt cao.

Xương mới thì ngâm nước 1 tháng, xương cũ thì không ngâm cũng được, rửa sạch phơi khô, dũa cho sạch lần ngoài, đoạn trẻ ra róc cho sạch tủy ở trong.

Những xương chẻ ra đã róc sạch tủy rồi phải cho lẫn với trấu bỏ vào cối đâm dập bằng hai ngón tay một, đừng cho vụn quá.

- Phải ngâm nước rau cải 3 đêm, rồi vớt ra rửa sạch phơi khô.

- Lại phải ngâm nước trầu không 3 đêm cũng vớt ra rửa sạch phơi khô.

- Lấy Rượu cho xương vào nấu sôi độ 3,4 giờ, rồi cứ để vậy ngâm một ngày, sau vớt ra lại rửa sạch phơi khô.

- Lấy cát cho vào nồi rang, hễ cát nóng thì cho xương vào đảo đều, bao giờ thấy xương vàng thì cho ngay vào chậu dấm thanh, nguội thì vớt ra.

- Sao tẩm xong lại lấy nước rau cảo ngâm một đêm nữa, rồi lại rửa sạch phơi khô.

- Lại tẩm rượu ngon và phơi khô một lần cuối cùng nữa.

- Khi xếp xương vào nồi, phải làm cái giỏ cao vừa miệng nồi, trong miệng vừa lọt cái gáo múc được, để cái giỏ ấy  vào giữa nồi, trên miệng nồi lát một cái vỉ, rồi lấy mỡ Dê tươi để lên trên, đoạn đổ nước vào nấu nửa ngày, sau bỏ vỉ và mỡ Dê đi, lại phải đun một nồi nước khác cho sôi lên để bên cạnh gần đó, khi nồi kia cạn mà pha thêm, lại phải để cái nồi không ở bên cạnh, trên miệng nồi bọc vải băng để khi múc nước ở nồi xương ra chuyền vào đó mà lọc. Cứ nấu như thế 3 ngày 3 đêm là chất lượng ra hết. Khi nào cô lại thành cao phải thêm Cao ban long vào mới đông, nhưng phải thử luôn luôn kẻo cao đặc quá. Khi thử thì lấy một tý Cao cho vào nước lã, hễ đông lại thì được.

2- Phương pháp nấu cao Hổ cốt hiện nay:

a) Giai đoạn làm sạch:

- Lấy rau cải đã giã nhỏ (cứ 100kg lá rau Cải thì dùng 5 lít nước), tẩm trộn vào xương, để một ngày đêm. Rửa sạch sậy khô.

- Lấy lá trầu không đã giã nhỏ (cứ 100kg xương, dùng 10kg Gừng và 5 lít nước) tẩm ủ một đêm. Sáng hôm sau đem ra sấy ngay (không rửa) cho khô.

- Lấy rượu 400 (cứ 100kg  xương thì dùng 10 lít Rượu) tẩm vào xương để ráo.

- Đem sao với cát (đã vút sạch), nấu cao thì sao qua (không nên sao vàng), làm hoàn tán thì mới phải sao vàng.

b) Giai đoạn nấu và cô:

- Chiết xuất hoạt chất:

Xương xếp vào thùng nhôm, giữa đặt một cái rọ tre hoặc ống nhôm đục nhiều lỗ nhỏ để múc dịch chiết. Có thể dùng thùng nhôm có vòi ở gần đáy hoặc dùng xị phông để lấy dịch chiết. Nước đổ ngập xương 10cm. Nước sôi phải có thường xuyên để sẵn sàng cho thêm khi nước ở thùng xương cạn.

Thùng xương đun sôi liên tục trong 24 giờ và luôn giữ cho nước ngập xương. Sau 24 giờ rút nước chiết lần thứ nhất và cô riêng ngay thành cao đặc. Chiết xong, thêm nước sôi vào thùng xương cho ngập như trên và đun liên tục 24 giớ nữa. Lấy dịch chiết lần thứ hai cũng đem cô riêng thành cao đặc. Chiết lần thứ ba cũng tiến hành như trên và lấy dịch chiết đem cô cho đến khi gần được thì tập trung cả số cao của hai lần chiết, đánh thật đều và cô tiếp cho đến khi thành cao. Cứ mỗi lần lần dịch cao ra thì phải cô ngay để cao khỏi hỏng. Nếu chờ 2 ngày sau đó nước chiếu thứ 3 mới cô thì nước chiết lần đầu dễ bị nhiễm trùng. Kinh nghiệm thực tế là khi lấy mảnh xương trong thùng chiết ra, dùng ngón tay bẻ nhẹ mà gãy là xương đã hết hoạt chất.

- Cô đặc: Các dịch chiết phải cô ngay, luôn giữ lửa cháy nhỏ và đều. Lửa to quá sẽ làm cho Cao trào ra rất  nhanh. Lửa nhỏ quá nước bốc hơi chậm, cao lâu đặc cũng sẽ hỏng. Có người dùng phương pháp cô cách cát, thùng hay chậu men, đặt trên lớp cát dày khoảng 10cm để cho nóng đều. Có nơi cô cách thủy. Cô nước chiết trực tiếp trên lửa đến khi bắt đầu có màng trên mặt cao thì ngừng lại và đem cô cách thủy.

Ngay từ khi bắt đầu cô, phải chú ý đề phòng cháy bén, khê, nhất là khi nước cao đã hơi đặc. Lúc cao sôi phải nạo, vết chậu cô và đánh luôn tay thì mới không bén. Lửa rút bớt và đánh đều cho tới khi chọc que đánh cao vào khối cao kéo một màng cao, khi hai mép không khép dính lại là được.

Cao này, nếu để bốc hơi cho đến nguội thì tỷ lệ nước còn khoảng 15% (tỷ lệ nước trên 15%, khó Bảo quản). Khi bắt nồi ra, đổ cao vào khay hoặc lá chuối đã rửa sạch và bôi mỡ chống dính. Khi cao vừa nguội thì dùng dao sắc cắt ngang thành miếng khoảng 110g (vì cao nguội hẳn chỉ còn 100g), nếu để nguội hẳn cao cứng rất khó cắt. Hiệu suất trung bình là 100kg xương hổ thì cho 30-35kg cao.

3- Phương pháp nấu cao Hổ cốt cải tiến:

Phương pháp nấu cao cổ truyền, dùng chảo, vạc đun sôi phải mất 3-7 ngày liên tục. Nhược điểm lớn của phương pháp này là thới gian dài và mất nhiều công theo dõi. Người ta dùng phương pháp mới là dùng nồi hấp, đun nóng 1200, áp suất 1,5 At-mốt-phe, thời gian rút ngắn từ 174-180 giờ xuống còn 31-32 giờ giảm được 5-6 lần. Hiệu qủ chiết xuất, nếu chiết xuất 6 lần thì tăng hơn cách nấu cũ là 2-3,7%.

- Chuẩn bị xương:

Xương chặt nhỏ thành từng miếng 2-2,5cm ngâm nước nóng 700C trong 12-13 giờ. Sau đó, dùng đòn tre đảo mạnh từ 2-3 giờ, rửa thật sạch, chọn loại ra những miếng chưa sạch, rồi đem rửa lại hoặc nấu mẻ sau:

Xương rửa xong đem ngâm trong dung dịch phèn chua (5-7%) trong 2-3 giờ. Sau đó rửa sạch phèn, đem phơi hay sấy khô, đảm bảo không còn mùi hôi.

- Nấu xương:

Nước đổ ngập, nhiệt độ 1200C, áp xuất 1,5 Atmốt-phe. Sau 3 giờ rút sạch dịch chiết một lần. Dịch chiết đem tập trung cho tới khi thành cao mềm, độ ẩm 16-17%.

Xương Hổ nên chiết 6 lần, lần 1 và lần 2 đun 4 giờ, lần 3 tới lần 6 chỉ cần đun 3 giờ.

- Hiệu suất: Xương Hổ tỷ lệ cao so với xương chưa xử lý là 27,5% quy ra cao có độ ẩm 20%. Tỷ lệ cao với xương đã xử lý là 31,4%. Thời gian chiết là 32g kể cả thời gian đun, rút chiết xuất.

Tính vị: Vị ngọt hơi mặn. Tính ấm.

Quy kinh: Vào 2 kinh Can, Thận.

Tác dụng: Khu phong, hoạt lạc, mạnh gân cốt.

Chủ trị:

+ Trị đau nhức khớp xương, tê thấp, đi lại khó khăn.

Liều dùng: 3g-3g 5.

Cách dùng: Khi dùng có thể pha thành rượu thuốc, làm tễ. Đối với người không dùng được Rượu có thể hòa tan cao vào nước cơm hay vào cháo nóng để uống, nếu cứng quá có thể hấp cơm hoặc ngâm với mật Ong uống.

Bảo quản: Không nên bọc trong nylon. Gói bằng giấy bản mỏng, để nơi khô ráo thoáng gió. Mùa hè nên lóc vôi sống dưới đáy thùng, đậy kín. Cao để lâu ngày, khi dùng thấy bị mốc lấy cồn chùi qua dùng vẫn tốt.

Kiêng kỵ: Người âm hư hỏa vượng không nên dùng.

Đơn thuốc kinh nghiệm:

+ Dùng một con gà giò bằng nắm tay làm thịt bỏ ruột, cho vào 2-15g cao hổ cốt, tất cả bỏ vào tiềm chưng cách thủy cho nhừ, lấy nước ăn, có thể dùng luôn gà, 3 ngày ăn như thế một lần, bồi dưỡng chống suy nhược.
+ Ngâm 1 lít Rượu với 1-60g cao Hổ cốt. Uống trước