Thập Nhị Tiết Thích

Trong thiên “Quan Châm” cũng đề cập đến cách châm 12 “Tiết” để ứng với 12 kinh:

1- Ngẫu thích: phép châm dùng tay ấn ngay ở trước hoặc sau lưng chỗ đang đau nhức, châm phía trước 1 kim, phía sau 1 kim, nhằm trị chứng “Tâm tý”. Khi châm, phải châm kim nghiêng (bàng châm).

2- Báo thích: châm vào những nơi đau nhức không nhất định, chạy lên chạy xuống, châm thẳng vào trong không rút kim ra, dùng tay trái ấn lên chỗ đau rồi mới rút kim. Châm như vậy nhiều lần.

3- Khôi thích: châm vào bên cạnh, nâng mũi kim lên phía sau hoặc phía trước, nhằm khơi lên đường gân đang bị cấp để trị các chứng tê ở gân (cân tý).

4- Tề thích: châm 1 kim thẳng, 2 kim nghiêng (xiên) nhằm trị chứng hàn khí đang còn chưa đi sâu vào trong, còn gọi là Tam thích, Tam thích nhằm trị chứng tê (tý khí) đang còn chưa đi sâu vào trong.

5- Dương thích: châm ở ngay giữa 1 kim, ở 4 bên 4 kim, châm cạn nhằm trị hàn khí đang còn ở cạn mà rộng.

6- Trực châm thích: dùng tay kéo da lên rồi mới châm nhằm trị hàn khí còn ở cạn.

7- Du thích: châm thẳng vào, rút thẳng ra, châm thật sâu và lưu kim thật lâu, nhằm trị tà khí đang thịnh và nhiệt.

8- Đoản thích: châm vào đến tận xương, mũi kim hơi dao động và đi sâu vào đến chỗ mà mũi kim cần đạt tới, như thế là đang có tác động lên xuống để trục tà khí đang ở sâu phải ra.

Đoạn này (số 8), hơi khó dịch qua nghĩa tiếng Việt, xin ghi lại nguyên âm để tiện đối chiếu: “Bát viết: Đoản thích, Đoản thích giải thích cốt tý sảo dao nhi nhâm chi trí châm cốt sở dĩ thượng hạ ma cốt dã”.

9- Phù thích: châm các mũi kim vây quanh vùng đau và châm cạn nhằm trị chứng cơ bị chứng cấp mà hàn.

10- Âm thích: châm cả hai bên phải trái nhằm trị chứng “hàn quyết”, châm trúng chứng hàn quyết nằm ở kinh Thiếu âm sau mắt cá chân.

11- Bàng châm thích: 1 mũi kim châm thẳng, 1 mũi kim châm xiên bên cạnh mỗi bên 1 mũi kim, nhằm trị chứng tê lâu trong cơ thể.

12- Tán thích: châm thẳng vào và rút thẳng ra, châm nhiều kim mà châm cạn xuất huyết, trị chứng ung thũng (L. Khu 7, 32-44).