TIM ĐẬP CHẬM – TIM ĐẬP LOẠN NHỊP

TIM ĐẬP CHẬM – TIM ĐẬP LOẠN NHỊP

(Trích trong ' Tạp Chí Đông Y’ số 193/ 1985, Việt Nam).

Nguyễn Văn Tr, 35 tuổi, sinh viên y khoa, trước đây 10 năm, bị viêm bao tử, tá tràng, điều trị vẫn chưa khỏi. Lúc 8 giờ sáng, đang ngồi đọc sách, bỗng người bàng hoàng, chân tay run rẩy, choáng váng, mắt tối sầm, cảm giác như người rơi từ trên cao xuống, phải nằm xuống giường. Bắt mạch thấy 45 lần/phút, rất nhỏ. Kế tiếp mấy ngày sau, người rất mệt, choáng váng, đi lại không vững. Bốn ngày sau, lúc đứng dậy  cố gắng ra sân đi tiểu thì bị ngất, mạch 40 lần/phút, rất nhỏ, phải tiêm Atropin vào tĩnh mạch. Chừng 15 phút thì đỡ dần, nhưng vùng chẩm rất buốt, đỉnh đầu cũng đau hơn những ngày trước, toàn thân gầy sút nhanh, chóng mặt, không đi lại được, mạch luôn dưới 50 lần /phút, đi rất nhỏ, có cảm giác như không bắt được mạch. Điều trị ở bệnh viện Bạch Mai 20 ngày bằng rượu Belladone, có đỡ ít, nhưng sau đó, bệnh trở lại nặng.

Khám thấy da xanh, môi thâm, hình thái mỏi mệt, rất khó ngủ, trong lòng buồn bực, bứt rứt, tiếng nói mệt, khó thở, mạch  chậm, thường khoảng 48 - 50 lần/phút, đầu đau, đi lại loáng choáng không vững, hơi khát nước, 5 - 7 ngày lại lên một cơn ngất, khi sắp ngất thì buồn ói và choáng váng nhiều, khi ngất, mạch 40 hoặc 45 lần/phút, ăn kém, rêu lưỡi thường, chất lưỡi hơi nhớt, da thịt mềm nhão, 6 bộ mạch đều Trầm, Trì, Nhược. Bụng có cảm giác nóng rát ở vùng thượng vị, hố chậu phải; đè vào hố chậu phải thì đau và nổi thừng, còn vùng thượng vị không đau.

Tâm chủ huyết mạch, thần minh. Mạch chậm, mỗi khi quá chậm thì bị ngất, cố nhiên là bệnh ở tâm rồi. Nhưng muốn chần đoán cho chính xác, cần phải tìm hiểu ra nguyên nhân nào đã gây trở ngại đến sự vận hành của huyết mạch làm cho tim đập chậm và tà độc nào đã che lấp Tâm làm cho bị ngất. Hơn 10 năm nay, đã bị viêm bao tử, tá tràng và đại tràng chưa khỏi, bụng có cảm giác nóng rát vùng thượng vị và hố chậu phải, biểu hiện Tỳ Vị bị suy yếu, chức năng kiện vận kém sút, thủy ầm đình trệ làm trở ngại đến sự vận hành  của huyết dịch, do đó, tim bị ảnh hưởng mà mạch chậm và bị ngất, nhất là trước khi ngất thì buồn nôn, choáng váng nhiều, trong khi ngất, mạch lại chậm hơn, chứng tỏ khi đó huyết mạch bị trở trệ hơn. Buồn nôn là thủy ẩm ứ đọng ở vị quá nhiều, trọc khí nghịch hành lên gây ra, trọc khí không giáng xuống thì thanh khí không thăng lên được, gây ra hoa mắt, chóng mặt, đầu đau, đi lại loạng choạng, lảo đảo. Trọc khí xúc phạm vào Tâm làm che lấp tâm khiếu khiến bị ngất. Người mệt mỏi nhiều, chân tay run rẩy đều là huyết dịch tuần hoàn trở trệ không vinh dưỡng được cơ thể và tứ chi. Da xanh, quầng mắt thâm, chất lưỡi hơi nhợt, hình thái mỏi mệt, biểu hiện chứng huyết hư khí trệ. Rất khó ngủ, và trong lòng buồn bực, bứt rứt, cổ khô, hơi khát nước là do Tâm hỏa thắng. Tiếng nói yếu, khó thở, doTỳ thổ hư không sinh được Phế kim, da thịt mềm nhão cũng do Tỳ khí kém vì Tỳ chủ cơ nhục Tóm lại: Nguyên nhân phát bệnh do Tỳ mà hậu quả là tại Tâm.

Điều trị: Kiện Tỳ, đạo trệ, tiêu  đờm, và dưỡng Tâm, thanh Tâm, hoạt  huyết.

Dùng bài Ôn Đởm Thang Gia Vị:

Bán hạ12g         Đảng sâm 20g               Thiên ma 12g                            

Trần bì 8g          Ích mẫu 12g                              Sinh khương 2g

Chỉ xác 8g         Phục linh 12g                Mạch môn 20g

Ý dĩ 16g            Cam thảo 6g                  Trúc nhự 8g

Uống 10 thang, mạch  lên 62 lần/phút và bớt yếu, không bị ngất nữa. Trong 2 tuần, mạch 58 - 65 lần/phút, sức khỏe tiến bộ hơn, ăn được, ngủ còn kém, đại tiểu tiện thường, còn hơi khó thở. Uống tiếp 6 thang trên, thêm Táo nhân (sao đen) thì mạch lên 66 lần/phút, bình thường hòa hoãn, hết khó thở, ngủ khá, đi lại hết choáng váng trong tuần, mạch trung bình 64 - 70 lần/phút. Mạch chậm coi như đã khỏi, sức khỏe tiến bộ khá. Cho uống tiếp 4 thang nữa, thử cho đi học vàng hỉ thuốc một thời gian xem sao. Cách 18 ngày sau, kiểm tra lại thấy mạch 66 lần/phút. Hai tuần qua, mạch  trung bình (4 - 7) lần/phút. Tuy đi học và bị cảm sốt, mạch chỉ xuống tí chút rồi lại lên như thường. Sức  khỏe khá, ăn ngủ thường. Cho uống 4 thang trên. Hai tuần sau kiểm tra lại thấy mạch hòa hoãn, 66 - 72 lần/phút. Sức khỏe tốt, làm việc tốt, trực đêm tốt, ăn ngủ đều, mạch chậm, khỏi hẳn. Bệnh nhân đến nay vẫn khỏe mạnh, đỗ bác sĩ và công tác tốt.