Dưỡng nhi

 

Nuôi con là việc rất cần
 
Mọi người ai cũng quan tâm hàng ngày
 
Tiên thiên bẩm thụ chẳng đầy
 
Là vì thiếu phép dưỡng thai trong lòng
 
Hậu thiên nuôi dưỡng chẳng phòng
 
Thì con ốm yếu gày còm chết non
 
Anh nhi như cái mầm non
 
Cần nên vun tưới, chăm nom, giữ gìn
 
Dự phòng ngay lúc mới sinh
 
Trước tiên cắt rốn, gừng, hành xát dao
 
Vải mềm nước muối tẩm vào
 
Quấn tay móc miệng độc trào tiết ra
 
Lại dùng nước nấu Ngân hoa
 
Tắm ngay cho trẻ, ngoài da mát lành
 
Dự phòng đậu sởi phát sinh
 
Lá xoan, ích mẫu rửa mình cũng hay
 
Dự phòng thai nhiệt kinh sài
 
Lúc khi mới đẻ uống ngay Ngưu Hoàng
 
Phòng ngừa kiết lỵ tiện đường
 
Uống ngay cam thảo, mật ong kiện tỳ
 
Phòng ngừa kinh giản, đậu mùa
 
Cho uống sữa lợn tháng đầu cũng nên
 
Buộc bụng cho kẻ không quên
 
Chặn tà hàn thấp nhiễm truyền tề phong (uốn ván rốn)
 
Khi tắm cho trẻ phải phòng
 
Gió lùa nước lạnh, trẻ run rẩy mình
 
Chớ nên để trẻ sợ kinh
 
Tắm lâu nên kỵ, lau mình nhẹ tay
 
Giữ lưng cho trẻ cần thay
 
hàn thấp xâm nhập, kinh sài phát ra
 
Phong trì sau gáy thường xoa
 
Đề phòng ngoại cảm phong tà Lục dâm
 
Khi cảm chỗ đó nên chườm
 
Mồ hôi ra được, trẻ thường lại chơi
 
Hớt tóc chỗ ấm nên ngồi
 
Làn đào, bột mịn, cạo rồi liền xoa
 
Đề phòng lở ngứa ngoài da
 
Dùng nước Kinh giới, hoè hoa tắm thường
 
Cho mặc ấm bụng, ấm lưng
 
Ấm chân, kín rốn còn hơn bịt đầu
 
Áo quần thích ứng theo mùa
 
Bịt hơi nóng quá phải ngừa ngứa sang (Lở)
 
Trên đầu dương khí bốc lên
 
Đội mão hơi bức hoá sinh chốc đầu
 
Dưới chân chẳng thiết ấm nhiều
 
Từ khi trẻ đã bắt đầu tập đi
 
Để cho cơ biểu thích nghi
 
Khi trời ấm lạnh cho đi ra ngoài
 
Trong phòng ủ ấm là sai
 
Đến khi thay đổi tiết trời cảm ngay
 
Cho nằm ở chỗ thoáng hơi
 
Nhưng cần phải tránh những nơi gió lùa
 
Đề phòng hàn thấp răn ngừa
 
Lăn mình dưới đất, nằm bò ngoài sương
 
Nằm nơi mát lạnh nên kiêng
 
Mặc dù tiết nóng chớ nên ở trần
 
Khi ngủ bụng ngực đắp chăn
 
Còn kiêng tiếng động giật mình hoảng kinh
 
Gối đầu Hoa cúc nhẹ thanh
 
Phòng ngừa phong nhiệt xông lên mắt đầu
 
Tịch (tránh) tà cho đeo bao trừ
 
Địa liền, Long não, A nguỳ, Chân hương
 
Gặp khi sấm sét tiếng vang
 
Nhét tai cho trẻ để phòng điếc tai
 
Lại cần biết cách cho chơi
 
Cấm ôm súc vật, tránh nơi lạ thường
 
Đồ chơi thanh nhã nên dùng
 
Chớ cho bốc đất, bắt trùng mà ăn
 
Ngồi lê dưới đất nên răn
 
Trùng xâm, kiến đốt, bất thần bệnh sinh
 
Chơi dao, chơi lửa đáng kinh
 
Đề phòng tai nạn, thân hình đao thương
 
Nuôi trẻ tuần tiết phải tường
 
Vỡ da sốt lớn là thường đừng lo
 
Vội dùng thuốc mạnh hồ đồ
 
Hài nhi non nớt, nguy cơ tới liền
 
Mọc răng đi tướt suốt đêm
 
Vội vàng cầm ỉa sẽ thêm nóng nhiều
 
Tập ngồi chớ để ngồi lâu
 
Tuỷ non, xương yếu về sau lưng gù
 
Tập đi sớm quá cũng ngừa
 
Làm trẻ rán sức, gân mềm chồn chân
 
Luận về cho bú, cho ăn
 
Là phần trọng yếu ta cần quan tâm
 
Những điều nhũ mẫu phải làm
 
Giữ sao cho sữa tốt lành luôn luôn
 
Phòng dục, uống rượu phải kiêng
 
Nhất là ăn thức nướng rang, cay nồng
 
Cùng thức sống lạnh cay nhờn
 
Mặn chua thái quá cũng không nên dùng
 
Uống ăn hỗn tạp không chừng
 
Làm cho chất sữa thất thường, loãng chua
 
Lạnh thì nôn, tháo đầy, ho
 
Nóng thì lở, kiết, bất ngờ lòi dom
 
Sau khi mưa nắng giãi dầm
 
Hoặc khi mẹ mới tắm xong uống liền
 
Sữa này truyền bệnh tất nhiên
 
Cần nên vắt bỏ trước tiên nước đầu
 
Sau khi tích sữa đã lâu
 
Cũng nên vắt bỏ lớp đầu mới an
 
Bú ăn cần cách thời gian
 
Ăn liền lại bú hoàn toàn không tiêu
 
Đang no hoặc giả bú nhiều
 
Nôn, ói, ọc sữa là điều đáng lo
 
Sau khi trẻ đã biết bò
 
Ăn nhiều bột gạo để cho cứng mình
 
Muốn cho bụng dạ yên lành
 
Sớm ăn ngũ cốc cho thành thói quen
 
Kể từ ba tháng trở lên
 
Cho ăn cháo loãng thì yên vị trường
 
Dự phòng tích trệ giun trùng
 
Ít ăn béo ngọt, uống phòng Sứ quân (quả giun)
 
Hạt sen, đậu ván nên ăn
 
Chua cay, đắng chát ta cần phải kiêng
 
Bớt ăn mấy miếng cho thèm
 
Còn hơn bội thực gây nên tích đầy
 
Uống ăn điều độ cần thay
 
Thức ăn thanh đạm là bài thuốc tiên
 
Tôm cua, sò ốc nên kiêng
 
Ăn vào lạnh dạ, ỉa liền phân tanh
 
Đến như kiệu, tỏi, hẹ, hành
 
Dễ sinh hư nhiệt tính tình mẩn mê
 
Chim sẻ, chím ngói bổ ghê
 
Ăn vào trằn trọc khó bề ngủ yên
 
Lại sinh lở ngứa liên miên
 
Thịt gà, cá chép cũng nên ăn vừa
 
Nuôi con biết cách phòng ngừa
 
Thì con khoẻ manh, mẹ đà khỏi lo
 
Nhà nghèo khi đói, khi no
 
Không mền, không áo cần ngừa gió sương
 
May thay tạo hoá đoái thương
 
Lưng cơm mảnh chiếu, con thường vui chơi
 
Vì chưng quen với tiết trời
 
Lại không tích trệ như người cao lương
 
Muốn cho con cái khang cường
 
Khuyên người phụ nữ nên tường cách nuôi