CÁC BÀI THUỐC HÀN HẠ, ÔN HẠ, NHUẬN HẠ

CÁC BÀI THUỐC TẢ HẠ

    Các bài thuốc tả hạ là những bài thuốc có tác dụng làm thông đại tiện, bài trừ trệ ở trường vị, trừ thực nhiệt, trục thủy ẩm do tích trệ ở tỳ vị, thực nhiệt ở bên trong, ứ nước, hàn tích và táo bón gây ra bệnh.

  Các chứng bệnh nói chung đều thuộc chứng lý, thực, ở tính chất hàn nhiệt, hoãn cấp khác nhau; các vị thuốc tả hạ lại có tính chất hàn nhiệt, cường độ mạnh yếu khác nhau. Vì vậy các bài thuốc tả hạ cũng được chia làm 5 loại: hàn hạ, ôn hạ, nhuận hạ, trục thủy, công bổ kiểm trị.

  Không dùng các bài thuốc tả hạ cho những người đang có chửa, mới đẻ, đang hành kinh người già yếu, người mất máu, tân dịch giảm.

CÁC BÀI THUỐC HÀN HẠ

ĐẠI THỪA KHÍ THANG

Xuất xứ: “Thương hàn luận”

- Tẩy, rửa nhiệt kết

 Cách dùng: Sắc uống chia làm 2 lần/ngày

 Ứng dụng lâm sàng: Chữa bệnh dương minh phủ chứng: đại tiện táo kết, bụng đầy trướng đau, cự án, sốt cao mê sảng, rêu lưỡi vàng, dầy khô, mạch trầm thực.

- Chữa chứng nhiệt kết bàng lưu: đi ra nước trong thối, tùy đi ngoài nhưng bụng không giảm đau và trướng, ấn có cục phân rắn ứ đọng, miệng lưỡi khô, mạch hoạt sác. Chữa chứng sốt cao co giật, phát cuồng. Chữa các bệnh viêm túi mật cấp, có hiện tượng táo bón rêu lưỡi vàng mạch thực

CÁC BÀI THUỐC ÔN HẠ

     Các bài thuốc ôn hạ là các bài thuốc có tác dụng trừ hàn thông tiện để chữa các bệnh tích trệ ở tạng phủ do lạnh xuất hiện: đại tiện táo, bụng lạnh đau, tay chân lạnh, miệng lưỡi nhạt không khát, rêu lưỡi trắng trơn, mạch trầm trì.

     Các bài thuốc được tạo thành do các vị thuốc tả hạ phối hợp với các thuốc trừ hàn như Phụ tử, Can khương.

ĐẠI HOÀNG PHỤ TỬ THANG

Xuất xứ: “Kim quỷ yếu lược”

- Thông kinh tán hàn, thông tiện chỉ thống

Cách dùng: Sắc uống 3 lần/ngày

Ứng dụng lâm sàng: Do hàn tụ gây táo bón, đau bụng, tay chân lạnh, rêu lưỡi dính, mạch trầm huyền khẩn.

-          Chữa tắc ruột

TAM VẬT BỊ CẤP HOÀN

Xuất xứ: “Kim Qủy Yếu Lược”

- Công trục hàn tích

Cách dùng: Tán thành bột nhỏ, uống 1,2g-2g/ngày, uống bằng nước nóng. Nếu không thấy đại tiện uống thêm o,8g-1,2g.

Ứng dụng lâm sàng:

-          Chữa chứng lý hàn thuộc thực: đột nhiên ngực bụng đầy trướng, đau dữ dội, đại tiện không thông, tay co quặt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm khẩn.

-          Chữa chứng tắc ruột cơ năng.

-          Chữa chứng nuốt khó, thực tích trệ, viêm túi mật mạn tính phát tác cấp.

Lưu ý: Phụ nữ có thai, người già sức yếu, đau bụng dữ dội do nhiệt tà ôn thử đều không được dùng. Nếu uống thuốc mà có hiện tượng đi chảy mãi không cầm thì có thể dùng cháo nguội để cầm.

CÁC BÀI THUỐC NHUẬN HẠ

   Các bài thuốc nhuận hạ có tác dụng nhuận tràng để chữa chứng táo bón do sốt gây mất tân dịch hay bẩm tố hỏa vượng làm tỳ vị khô táo gây nên; hoặc do người già tân dịch giảm sút sau khi mắc bệnh lâu ngày, sau khi đẻ mất máu, mất tân dịch gây nên. Nếu do sốt cao hoặc bẩm tố hỏa vượng thì dùng thuốc nhuận hạ và hàn hạ tạo thành bài thuốc; nếu do âm hư, tân dịch giảm, huyết hư thì dùng các thuốc nhuận hạ phối hợp với các thuốc bổ âm, bổ huyết tạo thành bài thuốc.

NGŨ NHÂN HOÀN

Xuất xứ: “ Thế y đặc hiệu phương”

- Bổ huyết bổ âm nhuận tràng, thông tiện.

Cách dùng: Tán bột làm viên, uống 10g/ngày, uống trước khi ăn.

Ứng dụng lâm sàng: Điều trị chứng táo bón thành thói quên, chữa táo bón người già do thân thể suy nhược, phụ nữ sau khi đẻ huyết hư tiện bí.